Vrijheid als bedreiging
Ik las ergens dat je bij het boek “Elementaire Deeltjes” best een doos prozac bij de hand had. Zo erg is het niet geweest, maar de leegte droop van de bladzijden. Haalde ik er de bladzijden expliciete seks uit, dan hield ik nog een kwart van het boek over. Seks gelinkt aan de zoektocht naar een zo groot mogelijk genot. (Het woord liefde wordt nergens gebruikt).
Het boek vertelt – niet chronologisch – het verhaal van twee halfbroers, beiden geboren in de jaren zestig. Hun ouders hielden de vrijheidsidealen van dit decennium hoog en vonden een kind al gauw een streep door hun rekening. Besluit : ze werden opgevoed door hun grootouders.
Terwijl de moeder zich ophield met hippies, vrije seks en allerlei cursussen “zelfontwikkeling”, “intuief schilderen” en voortdurend op zoek ging naar zichzelf via psychologen en New Age, wint de vader – met wie ze al lang niet meer leeft – zijn brood met plastische chirurgie.
Beide broers zijn ontvreemd. Michel is een hoogstaand moleculair bioloog geworden en toont weinig gevoel. Wetenschap is zijn ding, maar zelfs dat geeft hem weinig voldoening. Bruno zwalpt van het ene bed in het andere, zijn enige interesse zijn vrouwenlichamen.
Houellebecq schetst een samenleving die ten onder gaat aan haar vrijheid, die het begrip solidariteit niet kent en hopeloos op zoek is naar zo veel mogelijk genot. Het is een maatschappij die baadt in het narcisme en de zinloosheid. In datzelde schrijven klaagt hij ook alle vormen van New Age aan, het circuit van het ‘alternatieve’ dat enkel aandacht heeft voor zichzelf. Vrijheid staat hier gelijk aan narcisme : de vrijheid om altijd voor zichzelf te kiezen.
De ander is onbestaand.
Nu en dan was het boek bangelijk, omdat zijn stellingen niet uit de lucht gegrepen zijn. Ik zie immers mensen in mijn omgeving die in dat circuit langzaam maar zeker verglijden en enkel nog contact hebben met de “gelijkgezinden”. In naam van vrijheid gebruiken ze elkaar, hebben ze relaties die ze weigeren relatie te noemen. Alles moet kunnen.
Als er maar geen engagement bij komt.
Want dat zou een beperking van de vrijheid zijn.
Bangelijk.
