De orde voorbij – Peterson over het een goed leven
In alle eerlijkheid: ik wou wel eens weten wat al die ophef over Jordan Peterson betekende. Bejubeld door de ene, weggezet als te rechts door de andere. Zijn bestseller ’12 regels voor het leven’ kreeg zeker de nodige aandacht. Ik startte meteen bij het tweede boek ‘De Orde voorbij’, 12 nieuwe regels voor het leven en zag meteen waar de roering vandaan kwam.
Miljoenen mensen in de ban van Jordan Peterson
“12 regels voor het leven“, de voorganger van “de orde voorbij” belooft de lezer dat hij eindelijk grip krijgt op het leven dat dikwijls chaotisch en van angsten is vervuld. Die regels zijn overigens weinig origineel, hebben zelfs iets ouderwets, ze konden zo van je oma komen. Ik som er hier maar enkele op als voorbeeld:
- Vertel de waarheid
- Streef naar wat betekenisvol is
- Kijk eerst naar jezelf voor je een ander veroordeelt
Verderop wordt het iets prozaïscher en minder recht voor de raap: als in aai een kat als je er eentje tegenkomt. Iets over mindfulness en het zien van de kleine mooie dingen.
De orde voorbij: 12 nieuwe regels voor het leven
Het vervolg dus, ‘De orde voorbij’. Dateert het vorige boek uit pré-coronatijden, dan is dit boek er eentje dat in volle coronatijd uitkwam. Misschien waren de voorgaande 12 regels niet genoeg, gezien de bijkomende chaos en verwarring van de verdomde virus. Toch is dit geen ‘coronazelfhulpboek’.
Het is een onthutsende taak een non-fictieboek te produceren tijdens de wereldwijde crisis die door de verspreiding van covid-19 is veroorzaakt. Het lijkt, in zekere zin, absurd ook maar aan iets anders te dénken dan die ziekte, in deze zware tijd. Maar alle ideeën uit enig werk van vandaag koppelen aan het bestaan van de pandemie – die ook weer voorbij zal gaan – lijkt een vergissing, aangezien de normale problemen het leven op een gegeven moment (en gelukkig maar) weer voorop zullen staan.
Citaat uit Jordan Peterson, De orde voorbij, 12 nieuwe regels voor het leven, Prometheus 2021
Een boek onstaan in de chaos van zijn leven
Na het eerste boek, 12 regels voor het leven, blijkt het Peterson allesbehalve goed te vergaan. Zijn tweede boek begint ernstig. Peterson (Canadees) wordt wakker op een intensive care in Moskou. Hij is vastgebonden, blijkbaar haalde hij onbewust de catheders uit zijn arm. Hij zag nauwelijks familie en werd omringd door mensen die zijn taal niet spraken, maar bovenal: hoe was hij in godsnaam in een ziekenhuis in Moskou terechtgekomen?
Het kon het begin van een thriller zijn, maar dat is het niet. Hij was boos, voelde zich verlaten. Voorgaand was bij zijn vrouw nierkanker vastgesteld. Wat op zich niet gevaarlijk leek, bleek het later wel door allerlei complicaties.
Dit alles was een zware periode voor Peterson die ondertussen angstremmers nam. Wat volgde was een opstapeling van psychofarmaca. Dit resulteerde in een opname in een kliniek gespecialiseerd in het snel stoppen met benzodiapezine. Dit ziekenhuis deed volgens zijn familie meer kwaad dan goed en zo kwam hij uiteindelijk in Moskou terecht, in een ‘kliniek met een methode die men in Noord-Amerika niet kende of te gevaarlijk vond’. het stoppen met de benzodiazepine stond nog steeds voorop. Peterson kon niet meer zonder zijn medicatie.
Deze ervaringen werden de motivatie voor ‘de orde voorbij’, het vervolg op 12 regels voor het leven.
Ik kan wel zeggen dat zo dichtbij bij de dood staan mijn vrouw motiveerde om een volhardender aandacht te besteden aan een aantal dingen die haar eigen spirituele en creatieve ontwikkeling betroffen dan ze anders had gedaan, en mij motiveerde in dit boek alleen de woorden op te schrijven of bij het redigeren te laten staan die hun betekenis ook behielden bij door extreem lijden bepaalde omstandigheden.
Citaat uit Jordan Peterson, De orde voorbij, 12 nieuwe regels voor het leven, Prometheus 2021
12 nieuwe regels
Het eerste wat opvalt in het tweede boek is dat de nieuwe regels langer en ingewikkelder (om lezen) zijn. Niet alle regels zijn in één twee drie ondubbelzinnig interpreteerbaar.
- Kraak niet achteloos sociale instituties of creatieve inzet af
- Stel je voor wie je zou kunnen zijn en streef daar standvastig naar
- Verberg ongewenste dingen niet in de mist
- Besef dat kansen loeren waar verantwoordelijkheid is opgegeven
- Doe niet wat je verafschuwt
- Laat ideologie varen
- Werk zo hard je kunt aan minstens één ding tegelijk en kijk wat er gebeurt
- Probeer één kamer in je huis zo mooi mogelijk te maken
- Als oude herinneringen je nog steeds van streek maken, schrijf ze dan zorgvuldig en volledig op
- Maak vlijtig plannen om de romantiek in je relatie te bewaren
Het overkoepelde idee van dit vervolg is volgens Peterson ‘hoe je op nuttige wijze de gevaren van teveel zekerheid en controle kunt vermijden’. Een soort tweeluik of spiegelbeeld van het eerste dus. Meer grip krijgen op de chaos door zekerheid en controle (eerste boek), waarschuwingen voor de gevaren van teveel controle.
Het klopt wel ergers: zijn eerste boek was een succes, hij leek zijn zaakjes prima op orde te hebben en alles onder controle te hebben. Daarna volgde een tijd waarin alles hem uit handen leek te glippen. De chaos loert altijd, ook in een goed onderhouden huis.
Jordan Peterson houdt van verhalen
Peterson, klinisch psycholoog, bedient zich bij het verduidelijken en verdedigen van zijn regels, van vele verhalen. Hij put hiervoor uit ervaringen uit het eigen leven of wat hij hier of daar hoorde.
Het eerste wat opvalt is de zelfzekerheid waarmee hij zaken poneert. Het lijkt wel een Jezus die parabels strooit en daaruit wijsheden distilleert. Nu hoeft dat daarom niet persé waarde(n)loos te zijn, maar ik kan begrijpen dat sommige lezers zijn aanpak een beetje pedant tot op het betwetigere af vinden. Bovendien is hij niet vies van een flink stuk conservatisme, maar opnieuw: niet alles wat conservatief is, is per definitie minderwaardig.
Soms verliest hij zichzelf echter in het verhaal en laat hij een verdwaalde lezer achter. De hoofdstukken zijn kwalitatief niet allemaal van hetzelfde niveau.
Wat ik er van vond
Ik las het boek, niet met de doelstelling om ‘mijn leven op orde te krijgen’ (daar heb ik zo mijn eigen manier voor, met vallen en opstaan overigens), maar met een open hart. Je kan altijd iets bijleren, zeg maar, een regel die overigens ook in boek 1 staat, maar daar had ik het boek niet voor nodig.
Sommige (hoofd-)stukken vond ik best sterk en enkele gedachten heb ik zelfs opgeschreven, zoals deze over de waarde van idealen en de prijs die je betaalt als je géén idealen hebt. Bij verrassing is Peterson zeldzaam grappig, zoals hij spreekt over het belang van proberen en falen, ad nauseam. Op zo’n momenten lijkt hij zichzelf toch weer te relativeren. Dat gebeurt zelden, maar ik kon er toch om glimlachen.
Als je duidelijk maakt wat je wil
Jordan B. Peterson
en je toelegt op het streven daarvan,
misluk je misschien.
Maar als je niet duidelijk maakt,
wat je wil, misluk je zeker.
De orde voorbij, Jordan Peterson
Jordan B. Peterson, De orde voorbij, 12 nieuwe regels voor het leven, telt 376 blz. en is uitgegeven door Prometheus (2021). Het boek is o.a. te koop bij Bol.com voor €24,99 (paperback) en € 14,99 (ebook)
Zin in meer boekbesprekingen op DeWereldvanKaat? Klik hier. Er is ook een nieuwe instagramaccount ‘Kaatleest’.
