De perfectieparadox: het boek dat mijn ogen opende

“De perfectieparadox” van Thomas Curran was en is voor mij een werkelijke eyopener. Perfectionisme regeert de wereld. Het moet groter, mooier, beter, de lat moet hoger. Omgekeerd: het is nooit genoeg. Een bijna religieus fanatisme dat velen in de ban houdt. Wie eenmaal het mechanisme kent, ziet het overal. Daarom een boek dat ik werkelijk iedereen aanbeveel om te lezen.

Perfectionisme en onderzoek

Thomas Curran, hoogleraar aan de London School of Economics onderzoekt al jaren het fenomeen van perfectionisme. Uit een gesprek met collega hoogleraar Paul Hewitt, eveneens onderzoeker perfectionisme:

‘De meeste mensen denken dat dat perfectionisme gelijk staat aan de lat heel hoog leggen’, verklaarde hij (Paul Hewitt, nvdr), ‘maar al vroeg in mijn klinische praktijk bleek dat dat beslist niet het geval was’. Pauls aantekeningen verhulden een web van symptomen die veel verder gingen dan persoonlijk opgelegde criteria en zelfopgelegde druk.
‘Steeds weer zag ik mensen die zich gedwongen voelden perfect te zijn, niet alleen volgens hun eigen onmogelijke standaard, hoewel ze dat in hoge mate deden, maar ook om te voldoen aan de onmogelijke criteria waarvan ze het gevoel hadden dat anderen hun die oplegden, en die zijzelf oplegden aan de mensen om hen heen.’

Thomas Curran, De Perfectieparadox, De kracht van goed genoeg in een wereld die streeft naar perfectionisme. Uitgeverij Spectrum 2023

Economie van de groei

Thomas Curran onderzocht het fenomeen perfectionisme en merkte dat het overal zit en zelden onschuldig is. Hij verwijst naar een wereldbeeld dat geregeerd wordt door perfectionisme: beter, meer, hoger, mooier, … Onze economie drijft erop, want zou er gebeuren als mensen plots massaal het gevoel zouden hebben dat ze best tevreden zijn en genoeg hebben? De gevolgen van perfectionisme zijn niet min: ze zijn de aanleiding tot menig psychisch onbehagen. En al denken we soms dat perfectonisten succesvoller zijn, dan blijkt uit onderzoek dat dit zelden het geval is.

Perfectionisme als verboren epidemie

Curran toont met cijfers en tabellen aan dat perfectionisme groeit en vooral bij jongeren en in tegenstelling tot

‘overeenkomstige eigenschappen als emotionele instabiliteit of narcisme lijkt perfectionisme niet vanzelf over te gaan wanneer we ouder worden. Integendeel, er is bewijs dat het verergert. In een grote metastudie die een samenvatting is van tientallen kleinere onderzoekn waarin mensen jaren- en decennialang zijn gevolgd, vonden onderzoekers dat de personen die in het begin hoog scoren op perfectionisme eerder angstig en prikkelbaar zijn en minder consciëntieus wanneer ze ouder worden.
Perfectionisme is een selffulfilling prophecy die in de loop van de tijd alleen maar erger wordt. Dat werkt zo. Als perfectionisten niet kunnen voldoen aan hun buitensporige hoge maatstaven, prenten ze zich in dat ze niet goed genoeg zijn. Ter compensatie leggen ze de lat nog hoger vanuit de gedachte dat ze nog beter hun best doen op een of andere manier hun falen zal neutraliseren. Maar omdatze vanaf het begin al zo’n extreme eisen aan zichzelf stelden, kunnen ze eigenlijk alleen maar falen; en zo onstaat er een cyclus van nooit-gehaalde, steeds hoger wordende verwachtingen en wordt het fundament gelegd voor meer perfectionisme naarmate ze ouder worden.

Thomas Curran, De Perfectieparadox, De kracht van goed genoeg in een wereld die streeft naar perfectionisme.

Thomas Curran noemt perfectionisme dan ook en verborgen epidemie.

De perfectieparadox – The Perfection Trap

De oorspronkelijke titel van het boek is misschien iets sterker dan de Nederlandstalige: The Perfection Trap.
Perfectionisme is een valkuil. Het spiegelt je dan misschien wel van alles voor (beter, meer), maar het ondergraaft je evengoed. Want wanneer is iets ooit perfect? De Nederlandse titel is daarom evengoed: de perfectieparadox.

Het boek: Aha-erlebnis

Voor mij was ‘De perfectieparadox’ een werkelijke Aha-erlebnis. Alsof ik plots een bril kreeg waardoor ik de mechanisme zag, hoe het werkelijk overal zit. Hoe we zelden kiezen voor ‘goed genoeg’, of, als we er al voor kiezen toch het stemmetje horen dat het ‘beter kon’. Ik zag hoe reclameboodschappen mij continu willlen verleiden tot ‘beter’ en onderhuids het signaal gaven van ‘nu ben je er nog niet, maar straks… als je dit of dat …’.

De kracht van goed genoeg

De ondertitel van het boek is ‘De kracht van goed genoeg in een wereld die streeft naar perfectionisme’. Tegenover perfectionisme staat inderdaad ‘goed genoeg’. Tevreden zijn over je werk, je persoon, je omstandigheden, het is een immense rijkdom en kracht. Dat is de boodschap die er onderliggend doorklinkt. Dat thema krijgt zo’n 40 bladzijden toebedeeld. Voor mij mocht dat best wat meer zijn, want de globale drijfveer van ‘altijd meer, perfecter’, heeft immers behoorlijke gevolgen voor onze planeet.

Voor wie is dit boek?

Dit boek zal uiteraard een publiek vinden bij mensen die geïnteresseerd zijn in gedegen onderzoek naar maatschappelijk-economische fenomenen. Maar evengoed is dit een boek voor iedereen die zich soms onderdrukt voelt door de vele eisen die het leven lijkt te stellen. Je krijgt als lezer een scherpe blik om deze eisen te ontmaskeren. Wie stelt die eisen? Wie heeft er belang bij? Moet dat wel zo? In hoeverre ga ik mee in dat ‘beter en meer’, wat is voor mij genoeg?
Wie zich soms zorgen maakt over het effect van sociale media, hetzij op zichzelf of op jongeren, zal in de boek een scherper beeld krijgen over de band tussen welbevinden en sociale media.

Praktisch

Thomas Curran, De Perfectieparadox, De kracht van goed genoeg in een wereld die streeft naar perfectionisme is een uitgave van Spectrum (2023). Het boek telt 272 blz. en is o.a. te koop bij Bol.com voor €25,99 (paperback).

Op zoek naar meer leesinspiratie?

Op DeWereldvanKaat vind je tal van recensies. Je kan mij ook volgen op Instagram onder de naam KaatLeest.