Recensie: We worden er allemaal beter van – Jan Celie

Jan Celie (klinisch psycholoog) promoveerde aan de UGent met een studie over de wetenschappelijke benadering van depressie. In zijn boek ‘We worden er allemaal beter van’, schrijft hij kritisch over de depressiepandemie waarin we volgens hem nu al volop zitten. In zijn boek schetst hij enkele remedies waarvan verbondenheid misschien wel het sterkste antidotum is.

Kritisch naar huidige medische omgang met depressie

Celie is kritisch aangaande de diagnostisering en behandeling van depressie. Hij stelt vragen bij wat als gangbaar als oorzaak wordt gezien én bij de behandeling van depressie. Als we oorzaak én zogenaamd effectieve behandeling kennen, waarom blijft het aantal mensen met depressie dan stijgen?
Noot: hij draagt psychologen een warm hart toe, wie écht luistert en zich engageert om iemand te helpen, maakt immers connectie en laat dat één van de remedies zijn.
Kritisch is hij aangaande definitie en oorzaak van depressie. Die moet uit de sfeer van het individuele gehaald worden, het is net onze (dis-?)functionerende maatschappij die depressie in de hand werkt.

Het leven is voor velen een kwestie van ter plaatse trappelen, van permanent herhalen. Steeds weer dezelfde bewegingen, steeds weer dezelfde gedachtegangen, steeds ook in het kader van de heersende kippenfabel. Voor we het goed en wel beseffen, is het leven grotendeels voorbij en komen we nergens meer aan toe. We verhuizen dan maar van de kamerfiets naar de fauteuil in dezelfde afgesloten, beveiligde, vertrouwde, prikkeldode licht- of donkergrijze ruimte. Het moge duidelijk zijn dat ik niet veel opheb met de laat-moderniteit, met de transitie van samenleving, met de transitie van samenleving naar alleenleving (…).

Citaat uit Jan Celie, ‘We worden er allemaal beter van’, Horizon (2024)

Depressie, De Heilige Markt en kippen

Celie ziet onze huidige maatschappij, waarin we allen in de ban zijn van de ‘religie van de Heilige Markt’, één van de grote schuldigen. Deze staat in voor vervreemding en vereenzaming. Hij vergelijkt de samenleving met een kippenhok, met kippen zonder kop (middenklasse, de motor van de Heilige Markt), gepluimde kippen (wie niet kan/wil ‘meedraaien’ in de dogma’s van de Heilige Markt) en tenslotte ‘bovenaan’ de haantjes, heersers van het hok.

‘We moeten het kippenhok op stelten zetten’

Als de samenleving de oorzaak van depressie is, dan moet niet zozeer het individu ‘genezen’, maar wel de samenleving. En wat is die samenleving? Dat zijn wij allemaal. Wij moeten volgens Celie ‘uit de kast komen’. De alleenleving die (terug) samenleving wordt.

Durkheim begrijpt anomie als een sociale ziekte, een sociale wanorde waarin mensen verregaand ontregeld zijn met betrekking tot waarden en normen. (…) Het kernsymptoom van anomie is, aldus Durkheim, de kwaal van de oneindige ambitie. (…) ik zie geen structurele veranderingen zomaar spontaan ontstaan. Ik geloof daar ook niet meer in (…). We moeten het hele kippenhok op stelten zetten. Nee, we gaan geen kippenrevolte ontketenen, – hoe verleidelijk het idee ook is. (…) Het is onzinnig om te focussen op het immorele gedrag van de hanen, laat staan hen een voor een te lynchen. Daar worden we alleen maar boos van, en dat is verspilling van energie. (…). We zullen de anomiemoord moeten plegen met verbeeldend denken én doen.

Citaat uit Jan Celie, ‘We worden er allemaal beter van’, Horizon (2024)

Niet iedereen zal zijn schrijfstijl weten te waarderen

Celie heeft een heel eigen stijl van schrijven en wellicht zal deze niet bij iedereen in de smaak vallen. Ik geef toe, ik heb meermaals de ogen gerold en mij geërgerd. Enerzijds is er duidelijk een wetenschapper aan het woord. Hij citeert uit onderzoeken (mét verwijzingen !) en zegt dus niet zomaar wat. Dan weer gaat hij op zijn persoonlijke praatstoel zitten, met persoonlijke anekdotes en overduidelijk meningen die hij soms nogal pedant verkondigt. Ik hoef niet te weten wààr hij het boek schreef, wie hij ontmoette, trivia etc. Beknoptheid is duidelijk niet zijn talent en de redacteur van de uitgeverij liet het maar passeren. Dit is een enorm minpunt aan het boek waardoor je je soms werkelijk door het boek moet worstelen om er tussendoor de edelstenen te vinden.

Oordeel

Positief

• Kritische analyse over zowel de diagnose als behandeling van depressie
• De verschuiving van depressie als een individueel probleem naar een probleem die de maatschappij als oorzaak heeft
• Sterk onderbouwd met studies en verwijzingen
• Mogelijke remedies
• Filosofie, verwijzend naar maatschappijkritische filosofen van vroeger en nu

Negatief

• Veel persoonlijke uitweidingen die niets toevoegen
• Vermengd met nogal gratuite sterke persoonlijke meningen die dan weer niet onderbouwd zijn
• Langdradig, breedsprakerig

Voor wie is dit boek?

Ik raad dit boek aan voor iedereen die interesse heeft in wat depressie is en hoe die tegenwoordig wordt aangepakt. Lezers die zich soms verloren voelen in een maatschappij die geregeerd wordt door de Heilige Markt zullen in dit boek diepgang vinden voor hun twijfels of vragen. Wie graag een goed maatschappijkritisch boek leest, zal met dit boek meer dan tevreden zijn. Ik raad het boek af voor wie écht depressief is. Het is al bij al een donker boek. Vrolijk word je er zeker niet van.

Jan Celie, ‘We worden er allemaal beter van‘ is uitgegeven door Horizon (2024) en telt
Het is te koop bij o.a. Bol.com voor €23,99 euro (paperback) of als als ebook voor € 9,99. Koboplus lezers kunnen het gratis lezen*.

*prijzen bij schrijven van dit artikel