Els Moors – Mijn nachten met Spinoza, dagboekschrijven na een breuk
Hoe lang doe je over het verwerken van een liefdesbreuk? Hoe vind je jezelf terug? Wanneer houdt het op, dat verdriet, die gedachten die altijd opnieuw leiden naar hem, diegene die jou weerloos in de steek liet? Els Moors schreef een boek waarin het hoofdpersonage ‘afgebroken’ terug zichzelf zoekt. 48 dagen lang schrijft ze, wroet ze, met de affecten van Spinoza als leiddraad en inspiratie.
De tweede vrouw
De relatie van het hoofdpersonage E. (namen worden systematisch afgekort tot initialen en het zijn er best veel) komt onverwacht tot een einde. H., haar minaar, verbreekt de relatie met als reden een cliché dat vast ergens in een top 3 hoort: dat hij toch voor zijn vrouw kiest, dat zij hem nodig heeft, ziek is …
Het komt voor E. als een donderslag bij heldere hemel. Plots is E. alleen, er zijn geen ontmoetingen meer, geen mails, geen afspraakjes in Keulen, gewoon: gedaan.
Ze probeert haar leven terug op te pakken zonder hem, maar alles lijkt terug te gaan naar H.: haar gedachten, ontmoetingen. In alles wat ze doet lijkt H. niet alleen nog aanwezig, maar ook diegene naar wie ze in gedachten refereert, met wie ze in dialoog blijft gaan ook al is hij er niet meer. Ze is verscheurd.
Ik moet het ondertussen ook tegen mezelf herhalen: je bent een vrije vrouw, want je bent van H. af, eindelijk mag je slapen met wie je wil, en je kunt H. er niet eens mee bedriegen want jullie zijn al maanden niet meer samen. Nog altijd lukt het me niet. Nog altijd bleef ik alle ontmoetingen die ik had afstemmen op dat wat ik ooit met H. heb gehad of gedaan.
…
Het ziet eruit alsof ik al gestorven ben, en toch nog even naar de poort ben gelopen en ertegenaan leun omdat ik twijfel of ik opnieuw naar de bewoonde wereld zal betreden. Alsof ik nog even kom kijken of ik iets heb achtergelaten en of er iemand is die me zal missen.
Citaat uit: Els Moors, Mijn nachten met Spinoza, Arbeiderspers 2021
Zelfonderzoek
48 dagen lang schrijft Els Moors over ‘haar’ leven en gedachten, ontmoetingen en telkens doet ze dit aan de hand van een affect van Spinoza. Affect als in: de reactie op een emotie. Spinoza als in de filosoof die allerlei affecten beschreef. Ze zoekt naar oorzaak/effect en gaat zo op zoek naar zelfonderzoek. Hoe gaat ze met dit alles om? Wie is ze, nu haar grote liefde haar ronduit achter gelaten heeft en geen contact meer wil? Wat wàs die relatie?
Wanneer zou het gordijn eindelijk opengaan en zou ik het podium zien, daar waar de dingen echt gebeurden, dat wat de mensen leven noemen en waar ze allemaal recht op menen te hebben? Hoe komt het dat het mij niet lukt omdat ene te bemachtigen dat ik strikt genomen al in mijn bezit heb, mijn leven?
Citaat uit: Els Moors, Mijn nachten met Spinoza, Arbeiderspers 2021
Dagboek
‘Mijn nachten met Spinoza’ is opgevat als een soort dagboek, al volgt het niet noodzakelijk de gebeurtenissen van dag maar wat allemaal door haar hoofd gaat. E. (gemakkelijksheidshalve toch maar ‘Els’ als in de auteur Els, want alles gaat die richting uit), worstelt, met zichzelf, met haar gedachten en probeert zichzelf te begrijpen door het schrijven.
Ik weet niet meer of alles wat ik zit op te schrijven op een of andere manier verband houdt met elkaar. Het enige verband ben ik hoogstwaarschijnlijk zelf, maar dat lijkt me verband genoeg, het andere begin, en dat ik mezelf verplicht om dagelijks een affect van Spinoza in beschouwing te nemen. Dat ik pretendeer dat dit een dagboek is, waarin je ongezouten vertelt wat je op dat moment overkomt. Er overkomt me zoveel, maar alleen wat me op dit moment prikkelt en angst aanjaagt, of juist ergert, is belangrijk genoeg om hier te komen bovendrijven.
Citaat uit Els Moors, Mijn nachten met Spinoza, Arbeiderspers 2021
Bindingsangst
Als lezer neemt Els Moors je mee in de gedachten die iemand over zichzelf heeft. Gedachten maar evengoed de illusies die je als lezer ziet, maar die de schrijver zelf niet ziet. Een mens maakt zichzelf veel wijs. Zo ook het hoofdpersonage. Het zoeken naar het eigen ik in de spiegel is soms helder, soms vertroebeld. Soms, door het schrijven, wroeten en in de spiegel komen er nieuwe inzichten.
Ik in mijn geval begin steeds beter te begrijpen dat ik bindingsangst heb, zozeer dat het me haast makkelijker voorkomt om te doen of ik verlatingsangst hebt. Daarom kan ik me zo makkelijk en helemaal geestelijk vastklampen aan een onzichtbare H., die me niet wil, en tegelijkertijd met de ene na de andere man korte romances hebben, omdat ik hen op mijn beurt toch niet wil, omdat ze niet kunnen tippen aan H., en zo maak ik het mezelf wel erg comfortabel. Ik omring me met potentieel ongeschikte kandidaten om te verhullen dat de geschikte kandidaat wel zeker helemaal ongeschikt is, zo hoef ik me niet te binden. Tegelijkertijd kan ik de schuld daarover helemaal bij een ander leggen.
Citaat uit Els Moors, Mijn nachten met Spinoza, Arbeiderspers 2021
Autofictie – de grens is filterdun
Deze roman wordt op de achterflap omschreven als ‘autofictie op het scherpst van de snede: openhartig, filosofisch en geestig’. Is het verhaal biografisch? Ja. Is het fictie? Ja. Autofictie als een boek gebaseerd op het eigen leven maar met de vrijheid van fictie. Het hoeft niet allemaal net zo te zijn, de waarheid mag geweld worden aangedaan. Maar maakt het iets uit voor dit boek? Nee. De roman van Els Meers is filosofisch en kon over eender wie gaan die getroffen is door een relatiebreuk of kortom: die op zoek is naar zichzelf en zichzelf aan een grondig zelfonderzoek onderwerpt.
Els Moors, Mijn nachten met Spinoza is een uitgave van Arbeiderspers (2021) en telt 344 blz. Te koop bij je lokale boekhandelaar of online voor de richtprijs bij o.a. Bol.com voor €24,99 (paperback) en € 13,99 (e-book).
Meer lezen?
Hier vind je meer boekreviews. Of volg de Instagramaccount ‘Kaat Leest’
