Gelezen: Wij zijn ons brein – Dick Swaab

Wij zijn ons brein en daar valt niet veel aan te veranderen (zegt Swaab)

Tenminste dat is de conclusie die ik overhoud aan het eind van dit boek. Dat gedetermineerd-zijn door ons brein wordt behoorlijk geargumenteerd. Je zal dus maar wensen dat je een schitterend brein hebt met een gezond brein.

Wij komen ter wereld met hersenen die door een combinatie van onze genetische achtergrond en de programmering gedurende de ontwikkeling in de baarmoeder uniek zijn geworden en waar onze karaktereigenschappen, talenten en beperkingen al voor een belangrijk deel in zijn vastgelegd. Dit geldt niet alleen voor het IQ, het ochtend- of avondmens-zijn, de mate van spiritualiteit, neurotisch, psychotisch, agressief, anti-sociaal en non-conformistisch gedrag, maar ook voor de kans die we lopen op hersenziekten zoals schizofrenie, autisme, depressie en verslaving. Zijn wij eenmaal volwassen, dan zijn er grote beperkingen aan de modificeerbaarheid van onze hersenen, en liggen onze eigenschappen vast. De bouw van onze hersenen die zo tot stand is gekomen bepaalt hun functie: wij zijn ons brein.

Ik beschik over te weinig kennis om dit te weerleggen, maar soms had ik de indruk dat Swaab al te veel in een biologische setting bleef zitten. Zegt hij trouwens zelf niet dat er nog heel wat te ontdekken is als het over hersenwetenschap gaat ?

Ik ben trouwens niet alleen in mijn argwaan over zijn stelling dat de hersenen zowat alles bepalen. lees hier maar een reactie van Jan Derksen, professor aan de VUBrussel.

Een schitterend boek voor wie meer wil weten over onze hersenen

Hersenen, het blijft toch voor veel onbekend gebied. Vraag aan eender welke (goede) student uit het secundair onderwijs hoe de bloedsomloop werkt, de spijsvertering of het zenuwstelsel, en je krijgt in grote lijnen wel een goed beeld. Maar de werking van de hersenen ? Dat is toch nog vaak grijze materie. Trouw noemt het boek van Swaab “Het standaardboek over het brein” en ik kan hen geen ongelijk geven. Los van zijn eigen bedenkingen en filosofieën legt hij haarfijn de werking van de hersenen uit. Het boek is zo vlot geschreven dat je het leest als een verzameling columns, die trouwens ook de basis van dit boek vormen.

Van baarmoeder tot alzheimer

De ondertitel van het boek klopt. Swaab legt uit hoe nog voor de geboorte van een kind de hersenen worden gevormd en welke invloed de moeder (en haar omgeving) heeft op de ontwikkeling van de hersenen van de kind. Wie dit boek leest zal voor eens en altijd overtuigd zijn van een alcoholloze zwangerschap en zal des te kritischer zijn ten aanzien van medicatie tijdens de zwangerschap. Want ja, er kan veel mislopen. Het lijkt al bijna een wonder dat het meestal wél goed afloopt.

Het brein als kern van ons bestaan

Swaab wijt in ‘Wij zijn ons brein’ verschillende hoofdstukken aan alle mogelijke voorvallen tijdens ons leven en wat de relatie hiervan is met ons brein. Wat is de relatie tussen ons brein en depressie, autisme, ADHD, stress, dementie ? Wat maakt een mens tot een empathisch wezen en verschilt hij hierin met andere zoogdieren ? Wat is  het effect van sporten op het brein ? Je ziet het van hier: een buitengewoon interessant boek. Gelukkig is er achteraan het boek een trefwoordenregister te vinden, mocht je later graag nog iets opnieuw lezen over een onderwerp.

Samengevat

Ik geef het boek 4 sterren: nergens lees je een toegankelijker boek over de werking van de hersenen. Het boek is bijzonder vlot geschreven en heel toegankelijk zonder te simplificeren. Anderzijds gaat Swaab nu en dan uit de bocht. Dit gebeurt zeker als hij het over collega’s heeft waar hij het niet mee eens is. Daar zit behoorlijk wat overdrijving in.

Praktisch

Dick Swaab, wij zijn ons brein, uitgeverij Atlas Contact, 480 blz, maart 2012.
Te koop bij bol.com voor € 8,99 (paperback).

Ik las de Nederlandsdtalige Kindleversie voor $ 10,94.