Gelukkig leven kun je leren – begrijp je brein en stuur je emoties

13 september 2023

In het boek ‘Gelukkig zijn kun je leren’ van psychiater Estapé vind je een mengeling van inzichten uit psychologie en medische wetenschap, een flinke portie gezond verstand en wijsheid. Dit gecombineerd met gesprekken die ze had met patiënten maakt het herkenbaar en toepasbaar.
Het leven is geen aaneenschakeling van geluk. Hoe je daar mee omgaat, bepaalt in grote zin je gevoel van geluk. Het boek laat je (soms kritisch) stilstaan bij jezelf en hoe jij je leven en de wereld ervaart. Geen garantie op geluk, maar wel aanzetten tot gelukkig(er) leven.

Een uitdagende titel of bovenal een cliché?

Een titel is het eerste wat je als lezer meestal leest en het is ook vaak erop of eronder. Maakt de titel iets los? Belooft hij iets? Wordt het spannend? Is de lezer nieuwsgierig geworden?

Met ‘Gelukkig leven kun je leren’ waagt (de uitgever van de Spaanse) psychiater Marian Rojas Estapé zich op glad ijs. Worden we immers niet overspoeld met beloftes van geluk als we toch maar dat ene product gebruiken, die dienst gebruiken of dat twaalf stappenprogramma volgen? Het is soms ronduit vermoeiend. Wellicht heeft dr. Estapé een pleidooi gehouden voor de ondertitel: Begrijp je brein en stuur je emoties. Dàt klinkt meer als een haalbare taak en misschien leert je dat iets over wat geluk is en hoe je daar zelf kan toe bijdragen.

Op zoek naar een gelukkig leven

In dit boek geeft dr. Marian Rojas een inkijk in het leven van verschillende van haar patiënten. Het zijn mensen zoals u en mij, hun leeftijden variëren evenals hun achtergrond. Wat ze gemeen hebben is een vorm van onvrede met hun leven. Het loopt niet zoals ze willen en voldoet niet aan wat ze als geluk ervaren.

Waarom ben ik niet gelukkig?

Estapé begint haar boek met een hoofdstuk over geluk.

“Waarom zijn er mensen die ongeacht hun situatie de neiging hebben om te lijden en zich te beklagen? Bestaat er zoiets als pech hebben en geluk en is het echt allemaal een kwestie van toeval? Hoe belangrijk zijn je genen voor je karakter en de manier waarop je brein werkt?”

Citaat uit Estapé Marian Rojas, Gelukkig leven kun je leren. Begrijp je brein en stuur je emoties. Uitgeverij Luitingh-Sijthoff (2023)

Op zoek naar een gelukkig leven

Wat volgt zijn thematisch geordende verhalen van cliënten die bij haar langs komen, allemaal, al dan niet expliciet, op zoek naar een gelukkig leven. Volgende thema’s komen aan bod:

Geluk
Tegengif voor pijn: liefde
Cortisol, waaronder aandacht voor stress, hormonen, voeding en ontstekingen, depressie
Obsessies met verleden en/of toekomst
Leven in het nu
Emoties en impact op je gezondheid
Dingen en gedachten die tot een hoger cortisolniveau leiden
Het verlagen van je cortisolniveau
Je beste versie

Door de gesprekken te verweven met wetenschappelijke inzichten, slaagt Estapé erin om het verhaal dichtbij te brengen. Het boek leest vlot, vele situaties zijn herkenbaar. Haar ‘adviezen’ zijn een mengeling van inzichten uit de geneeskunde, psychologie en psychiatrie, maar evengoed een vleug filosofisch denken.

Maar het leven is juist rijk doordat het zo gevarieerd is en niet te controleren valt, en elke poging om alles in een ijzeren greep te houden, is gedoemd te mislukken (hoe berekenend we ook te werk gaan) en leidt ten slotte tot grote angst voor onvoorspelbare gebeurtenissen. Denk aan het memento mori dat een slaaf zijn meester influisterde tijdens diens triomftocht in het oude Rome: ‘Vergeet niet dat je sterfelijk bent’. We mogen onze eigen nietigheid niet uit het oog verliezen. We moeten flexibel zijn en op een gezonde manier accepteren wat er gebeurt, zodat we echt van het hier en nu kunnen genieten.

Citaat uit Estapé Marian Rojas, Gelukkig leven kun je leren. Begrijp je brein en stuur je emoties. Uitgeverij Luitingh-Sijthoff (2023)

Onze Vlaamse psychiater Dirk De Wachter zou het er wellicht volledig mee eens zijn.

Voor wie is dit boek?

Dit boek zal graag gelezen worden door iedereen die graag een stilstaat bij thema’s als geluk, verdriet en omgaan met alle emoties die het leven soms met zich meebrengt. Het is een inkijk in de praktijk van een pyschiater, verhalen van mensen die tijdelijk vast lijken te zitten in een leven dat hen niet voldoet. Het boek leest vlot, is goed gestructureerd en heeft een duidelijke lijn.
Verwachten geen Grote Nieuwe Inzichten in dit boek, maar ‘gezond verstand’, gekoppeld aan inzichten uit psychologie en medische wetenschap. Het ontbreken van deze zogenaamde grote nieuwe inzichten is een pluspunt. Beweren dat dit boek je gelukkig zal maken zou het meteen ongeloofwaardig maken. ‘Shit happens’, het staat er niet letterlijk in, maar het had erin kunnen staan, bladzijde na bladzijde. Wat van belang is, is inzicht in jezelf en je situatie en het (leren) omgaan met je emoties.

Het boek eindigt met een boodschap van hoop: je kan altijd opnieuw beginnen. Aan het woord is een porno-actrice die haar leven compleet omkeert. Ze is verhuisd, begonnen met een nieuwe kledingwinkel, waarvan ze onmiddellijk zegt geen idee te hebben of het een succes zal worden. Maar bovenal: ze gekozen vanuit haar hart, weg van wat haar niet gelukkig maakte.