Gelezen: Hoogsensitief – Elke Van Hoof

Hoogsensitiviteit in de pers

Het boek ‘leven zonder filter’ van Fleur van Groningen zorgde ervoor dat het begrip hoogsensiviteit de voorbije weken behoorlijk in de media kwam. Ik hoorde Dirk De Wachter op de radio, voor wie de populariteit van het boek geen verrassing was. De krant De Standaard vroeg zich af of hoogsensiviteit een epidemie was of wel iets anders.  Ook bij aanvang van het nieuwe schooljaar viel het begrip. Het begrip was mij niet vreemd. In onze bibliotheek staan 2 boeken van Elaine Aron,  maar die zijn ondertussen wellicht al 10 jaar oud. Tijd om een recenter boek te lezen. (Nog) niet dat van Fleur van Groningen, maar wel eentje van Elke Van Hoof, professor aan de Vrije Universiteit van Brussel.

Uit de academische wereld

Dat ik het boek van Van Hoof eerst wou lezen had goede redenen. Over hoogsensiviteit wordt veel verteld en ik wou een goede omschrijving van wat het wel en niet is. De ondertitel van het boek is “Wat je moet weten” en dat vond ik een goede insteek. Ik wou het vanuit de kant van de onderzoeker horen. Van Hoof is echter geen onderzoeker die enkel met vragenlijsten en statistieken werkt, als klinisch psycholoog gaat ze ook in gesprek met mensen en hoort en ervaart ze hoe mensen met hoogsensiviteit dit werkelijk aanvoelen. Een mooie combinatie dacht ik.

Hoogsensiviteit is niet nieuw

Een groot deel van het boek is gewijd aan de onderzoeken die gebeurd zijn rond hoogsensitviteit. Aron mag dan wel de meest genoemde naam zijn, de omschrijving van dit persoonlijkheidskenmerk gebeurde al eerder. Sinds de eerste boeken van Aron is het begrip verfijnd. Wie het boek van Van Hoof leest merkt dat er nog veel werk aan de winkel is. Het detecteren van hoogsensiviteit staat niet gelijk aan het controleren van de waarde van je witte bloedcellen.
Wie dit boek leest zet zich best wat schrap voor wat ‘droge wetenschappelijke’ kost. Droog, maar mijn inziens toch niet overbodig en geweldig verhelderend !

Persoonlijkheidskenmerk – vloek of zegen

Van Hoof spreekt van hoogsensiviteit als een persoonlijkheidskenmerk. Het is geen stoornis. Het staat niet in de DSM,  zeg maar de encylopedie van mentale stoornissen. Je kan er geen medicatie voor krijgen en het is geen beperking. Van Hoof onderlijnt meermaals de positieve kanten aan hoogsensiviteit, maar geeft grif toe dat het door velen als vloek wordt ervaren. Wie hoogsensitief is, behoort tot een minderheidsgroep en minderheidsgroepen hebben het àltijd moeilijker.  Ik denk dat je het kunt vergelijken met het spreken van een andere taal. Er is niets ‘mis’ met het spreken van Spaans in een omgeving waar de meerderheid Nederlands spreekt. Het is gewoon ‘moeilijker’. Keer het om – een niet HSP in een groep HSP – en dan heeft die andere het moeilijker.

Dat er voordelen zijn aan het hoogsensitief zijn, haalt Van Hoof meer dan eens aan. Maar het blijven voordelen in een wereld die allesbehalve ingericht is op mensen met HSP. Mensen met HSP hebben het echt wel moeilijker, al staat daar ook veel positiefs tegenover.

Hoogsensitiviteit onderscheiden

Hoogsensiviteit mag dan al geen stoornis zijn, toch zijn er kenmerken die bij een aantal ontwikkelings- en persoonlijkheidsstoornissen overlappen. Zo bespreekt ze de overlappingen met ASS, AD(H)D, borderline en hoogbegaafdheid. Die overlappingen zijn echter dikwijls enkel de buitenkant. Het gedrag en de reactie kan in sommige gevallen hetzelfde zijn, maar de oorzaak is dat niet. Ik vond dit hoofdstuk bijzonder verhelderend.

Omgaan met hoogsensiviteit

Al goed en wel. Het hoeft geen vloek te zijn, maar hoe kan je er op die wijze mee omgaan zodat het eerder zegen dan wel vloek wordt ? In het derde deel geeft Van Hoof tips voor het omgaan met hoogsensiviteit op school en op de werkvloer. Ik kan mij voorstellen dat veel mensen juist dit deel belangrijk vinden. . Dit zijn de tips die ze geeft aan werknemers en hun werkgevers:

1. Ruimte geven om het pauze en check systeem toe te passen. Het gaat hier over tijd geven om te reageren. Het opnemen en ‘processen’ van informatie vraagt voor een HSP-er meer tijd en energie.
2. Inzetten op co-creatie : werknemers meenemen in beslissingen in dialoog
3. Hersteltijd bewaken, een vorm van mentale recuperatie
4. Inzetten op zelfontplooiing, taken geven die intellectueel uitdagend en haalbaar zijn
5. Prioriteit geven aan procedurele en relationele rechtvaardigheid
6. Gericht coachen

Prima tips, maar ik kan mij niet van de indruk ontdoen dat dit geldt voor àlle werknemers. Misschien hebben HSP-ers er méér nood aan, maar in mijn ogen zou dit sowieso in een beleid moeten worden opgenomen. HSP-ers in dienst of niet.

Dit deel had volgens mij wat lijviger mogen zijn, maar naar verluidt is er een volgend boek in de maak dat hier specifiek over gaat.

Samengevat

Voor wie op zoek is naar een verfijnde en vanuit de pyschologie correcte omschrijving van wat hoogsensiviteit is (en wat het niet is), geeft dit boek prima antwoorden.
Ik zou het bijzonder willen aanbevelen voor wie in de zorgsector of het onderwijs staat of voor wie een leidinggevende functie geeft en bezorgd is om het welzijn van zijn werknemers. (Iedere leidinggevende hoop ik ?).

Praktisch

• Elke Van Hoof, Hoogsensitief, 200 blz., Lannoo Campus, 2016. Te koop bij Bol.com voor € 24,99. 
• Elke Van Hoof, Eerste Hulp bij Hoogsensiviteit, 128 blz., Lannoo (verschijnt eind september 2017). Te koop bij Bol.com voor € 14,99.
• Fleur van Groningen, Leven zonder filter, 256 blz., Horizon, 2017. Te koop bij Bol.com voor € 19,99 (paperback) of € 9,99 (e-boek).