Daar is het (Kerst-)rapport ! Over de relativiteit van cijfers
Dit artikel is geschreven voor die zonen en dochters die niet met het gewenste rapport thuis kwamen.
Het kerstrapport
In vele huizen gebeurt het deze week: het ontvangen van het rapport. Zijn de verwachtingen ingelost, zijn de uitdagingen aangegaan of valt het toch minder mee dan verwacht. Wat er ook van zij, weinig mensen, zowel leerlingen als ouders zijn ongevoelig voor dat rapport. Staan daar ‘goede’ cijfers op, dan is het verhaal dikwijls kort. Een behoorlijke schouderklop en op naar de vakantie. Maar soms loopt het ook niet zo goed. Staan er cijfers onderlijnd of is de feedback van leraars onverwacht. Dat kan nogal eens tegenvallen.
Cijfers zeggen niets over wie je bent
Ik zie het al jaren en het gaat er niet uit: de identificatie van jongeren met hun cijfer. Vooral als dat cijfer zogezegd laag ligt. Dan kijken ze mij aan alsof ze zelf maar een zesje zijn. Alsof ze in de groep de zwakste zijn. Met pijn in het hart zie ik het aan. Zeker als leerlingen diep ontgoocheld zijn in zichzelf. Wat zeggen cijfers ? Ze zeggen iets over de mate waarin je een beperkte hoeveelheid leerstof beheerst. Misschien iets over je inzet, maar niet noodzakelijk over je talent. Iedereen kent het verhaal van de leerling die een overschot aan talent heeft maar niet presteert als het op punten aankomt. Dat cijfer zegt dat misschien vooral iets over inzet en motivatie, of over de leefwereld waarin een jongere leeft. Volwassen worden is bij tijden best heftig en niet elke jongere walst daar doorheen. Dus nee, je cijfer zegt niets over wie je bent.
Rapporten zijn er om vooruit te kijken, niet achteruit
In de onderwijswereld wordt het woord ‘toetsen’ meestal vervangen door evaluaties. Ik vind dat zelf veel beter klinken als een toets. Toetsen doen onmiddellijk denken aan punten en scoren. Evaluaties kijken eerder achterom om vervolgens gesterkt aan de toekomst te denken. Wat ging goed ? Wat niet ? Waarom ging het niet naar verwachtingen ? Waar moet worden bijgesteld ? Waar ben ik sterk in ? Waarom lukt het ene me zonder problemen en het andere niet ? Zijn er zaken waar ik teveel energie in steek en in andere te weinig ?
Het zijn vragen die dikwijls niet gesteld worden omdat rapporten veelal worden gezien als een blik in het verleden terwijl ze net een opstapje zouden moeten zijn naar de toekomst. Uit rapporten zou je moeten leren zodat je kan groeien en evolueren naar wat jouw talent is.
Wat als het rapport tegenvalt
Misschien beperkt het gesprek zich tot ‘Goed gedaan’ en die schouderklop. Geweldig is dat. Maar het is niet evident. De ontgoocheling zit soms diep. Ook voor wie hard gewerkt heeft en alles op alles heeft gezet. Dat kan hard aankomen. Werk dat niet lijkt te lonen. Dan is zo’n gesprek over de non-identificatie met cijfers bijzonder belangrijk. Wat een rapport evalueert is maar heel weinig van alle mogelijke talenten.
Zelden of nooit staan er cijfers op voor een geest van samenwerking, nauwgezetheid. Hoe kan je creatief denken omzetten in cijfers ? Kreeg ooit een leerling een goed cijfer omdat hij in een klasgroep diegene is die bij ruzies de kalmerende factor is ? Of de organisator van leuke dingen ? Kreeg iemand ooit een cijfer omdat hij zorgzaam was voor zijn medeleerlingen ? Omdat hij uitblonk in verantwoordelijkheidszin ? Toch allemaal talenten die heel belangrijk zijn ! Zit je kind echt in de put omwille van dit rapport, dan is het belangrijk om het op deze manier toch eens letterlijk te relativeren : in perspectief te zetten.
Soms lukt het niet in die studierichting
Soms lukt het niet. Ondanks de inzet en ondersteuning blijven de verwachte cijfers uit. Het is dan een kwestie van niet bij de pakken te blijven zitten, want laveert zo’n jongere van teleurstelling naar teleurstelling. Meestal wordt dan onmiddellijk gedacht op het hebben van talent voor een of andere studierichting, maar het kan evengoed om de aard van het beestje gaan. Er zijn jongeren voor wie 6 uur op een stoel zitten er over is. Die worden daar regelrecht gek van. Er zijn jongeren die zichzelf niet gemotiveerd krijgen om na al die uren stoel zitten ook nog eens terug de bureau op te zoeken om te studeren.
Het zijn mannen en vrouwen van de actie, van het overleg, van het experimenteren, van trial and error. Spijtig genoeg is ons onderwijs daar nog niet echt op voorzien op dit type jongeren en is de focus toch het verwerken van kennis door studie (lees: achter boeken en computers zitten) terwijl er natuurlijk tig manieren zijn om dingen te leren.
De band met je zoon/dochter versterken
Wat er ook van zij, zo’n kerstrapport is het moment om eens een goede babbel te hebben met je zoon of dochter. Zodat hij of zijn zijn eigen traject in handen kan nemen, samen met jou kan bepalen wat belangrijk is en wat niet, waar aan gewerkt kan worden en waar het een kwestie is van nodeloze energie pompen. De band met je zoon/dochter kan er alleen beter op worden !
Komt bekend voor…
Misschien dacht je bij het lezen van dit artikel, ‘dat heb ik al eens ergens gelezen’. Dat klopt, vorig jaar rond deze tijd schreef ik dit artikel.
Deze week maakte ik een nieuw artikel over het kerstrapport en dan vooral opnieuw vanuit de bekommernis voor die leerlingen/ouders die vandaag een ander rapport in handen kregen dan waar ze hadden op gehoopt.
Een lang artikel was het, waarvan de grote lijn was: een slecht rapport is geen mislukking. Ik zie immers maar al te vaak dat leerlingen zich gaan identificeren met dat cijfer en dat is helemaal onjuist. Geen examens meer dan ? Geen cijfers, zoals sommige pedagogen willen ? Zelf ben ik voorstander van cijfers. Cijfers geven kansen. Je weet waar je staat en waar je niet staat. Ze zeggen iets over een traject, maar ze bepalen je niet.
Hoe wij als leraars en ouders omgaan met cijfers zal in grote mate van invloed zijn of een leerling het als groeikans ziet of net niet.
Dat ik toch niet voor het ‘nieuwe’ artikel te gekozen heb (ik heb het zelfs verwijderd) komt omdat ik in grote lijnen hetzelfde wou zeggen als vorig jaar. En even bekommerd ben om die leerlingen, die zonen en dochters en hun ouders.
