Gelezen: Kintsukuroi – Tomas Navarro (over de uitdagingen van tegenslag)

Tegenslag is des levens

Onlangs las ik een boek over tegenslag en ik was verrast over manier waarop de auteur het onderwerp besprak. Eerst en vooral werd tegenslag behoorlijk gerelativeerd. Tegenslag is zo oud als de mensheid zelf en niemand blijft ervan gespaard. Maar wat mij vooral trof was de nadruk op de keuzes die tegenslag je altijd bieden. Of je sluit je leven meer en meer af om in safe modus (een illusie !) te leven, of je gaat de uitdaging aan. Over dat laatste gaat zijn boek, over hoe je de uitdaging, die tegenslag altijd is, op zo’n manier aanpakt dat wat je ook voorhebt in het leven, er nieuwe kansen zijn.

Net onze kwetsbaarheid maakt ons tot wie we zijn

Met bovenstaande zin heb ik de filosofie van Tomas Navarro, auteur van het boek Kintsukuroi, al meteen samengevat. Kintsukuroi slaat op het Japanse gebruik van scherven te lijmen met goud. Er ontstaat een nieuw object waarbij de scherven schoonheid betekenen en net het stuk maken tot wat het is.
In Kintsukuroi volgt Navarro die redenering: de manier waarop wij omgaan met het tegenslag, maakt ons tot wie we zijn.

Niemand blijft ooit gespaard van lijden

Ik vind dat een behoorlijk mooi mensbeeld. Tegenslagen in het leven – en wie blijft er van gespaard – hoeven dus niet te betekenen dat je kleiner wordt of minder mooi. Er bestaat niet zoiets als een ‘safe model’. Uiteraard zit niemand te wachten op brute pech, op relaties die spaak lopen of een gezondheid die niet mee wil. Maar je hebt wel altijd keuzes. Hoe moeilijk de situatie ook is. Navarro nodigt uit om juist in moeilijke tijden voluit voor het leven en voor wie je bent te kiezen.

“Laat het niet na volop te leven uit pure angst voor tegenslag”. 

Tegenslag als kans om te groeien

Het is zo’n cliché, mensen die zeggen dat ze anders zijn gaan leven, meer bewust na een grote tegenslag. Ik denk dat het een cliché is omdat het teveel gezegd wordt en lang niet voor alle mensen geldt. Maar wat voor tegenslag, er is altijd de keuze en iedere keuze is een kans.

“Leer aanvaarden dat tegenslag nu eenmaal bij het leven hoort, en zie het als een kans om te groeien en zelfverzekerder in het leven te leren staan”. 

Dat maakt tegenslag niet goed. Als ik zelf terugkijk naar mijn leven (en ik zal daarin niet verschillend zijn van de man en vrouw uit de straat) dan kan ik onmogelijk zeggen dat ik uiteindelijk blij ben met alle pech en tegenslag die mij is overkomen. Als ik er uiteindelijk gelukkig zou om zijn, dan zou het ik het wel heel verkeerdelijk ervaren hebben als tegenslag of laat mij maar een groot woord gebruiken, lijden. Maar wat ik wél kan beamen is dat het leven daar niet gestopt is. Het is een pleidooi dat bij Navarro keer op keer terug komt. Je kan je bij tegenslag afsluiten van het leven, of je kan zeggen ‘van hieraf wil ik gaan’.  Ik geef meteen toe dat ik bij sommige tegenslagen nog niet echt ver geraakt ben, maar hé, ik ben in beweging ! 

Drie manieren om om te gaan met lijden en pech

Volgens Navarro in Kintsukuroi zijn er 3 mogelijkheden om om te gaan met tegenslag: acceptatie, aanpassing of zelfbedrog.  Accepteren lijkt de evidentie zelf:

“Het leven is veranderlijk en degene die bereid is dat feit te accepteren zal het gelukkigst worden”. 

Het mag misschien evident zijn, makkelijk is het niet. Verandering botst veelal op verzet. Zeker als verandering ons overkomt en we er zelf geen controle over hebben, wat bij tegenslag zeker het geval is. Bij tegenslag hadden we net niet op dié verandering gerekend. We hadden juist iets heel anders voor ogen ! Door de lessen die ik ooit volgde bij ACT leerde ik dat acceptatie gigantisch belangrijk is. Je kan je hele leven bitter zijn of vechten tegen wat is, maar dan blijf je bij het verleden, ga je niet verder en doe je jezelf te kort door niet de kansen te grijpen die er nu zijn.
Uiteindelijk zal het leven ons dwingen om ons aan te passen. Maar is het niet beter als we zelf dié aanpassing zoeken die het beste bij ons past ? Die ons het meeste mogelijkheden geeft ?

Geen plaats voor schuld of naïef optimisme

Navarro nodigt de lezer in Kintsukuroi uit goed na te denken over wat die aanpassing zou kunnen zijn. Hij pleit daarbij voor een constructief referentiekader.

“De essentie van een constructief referentiekader is dat we ons afvragen wat ons overkomt zonder overhaaste conclusies te trekken. Binnen een constructief referentiekader kunnen we een zekere afstand bewaren tijden het analyseren van de tegenslag die we hebben ondergaan. Binnen een constructief referentiekader is geen plaats voor schuld of voor een naïef optimisme”. 

Tools om om te gaan met tegenslag

Uiteindelijk gaat het hele boek hierom. Hoe kan ik op die manier omgaan met tegenslag zodat ik er zo goed mogelijk uitkom ? Hoe kan ik er voor zorgen dat tegenslag mijn leven niet betekent dat ik 10 zetten terug moet ? Opnieuw: nergens zegt Navarro dat tegenslag een welkome gast is. Maar hij is vol realisme. Als deze bezoeker dan toch in leven komt, op welke manier kunnen we er voor zorgen dat het toch fijn leven is ? Hij reikt daarvoor tools aan die je vooral helpen om je leven en tegenslag te analyseren. Hij helpt je om denkfouten te voorkomen. Hij wijst je – in welke situatie ook – de weg naar een leven dat verder gaat, trouw aan wie je bent.

De vrouw met de fiets

In zijn boek staan in het laatste deel heel wat casussen. Eentje daarvan gaat over een vrouw met een spierziekte. Zij was geweldig sportief en genoot voor haar ziekte om te fietsen in de bergen. Na veel revalidatie besloot ze opnieuw te gaan fietsen. Ze begon volle goede moed maar na een paar heuvels was ze al compleet uitgeput. Ze was triest en gooide de fiets aan de kant. Een vriend van haar wees haar op elektrische fiets. Dat vond ze maar niets, want dat was toch niet echt fietsen ? Dat paste toch ook helemaal niet bij haar (oude !) sportieve ik ? Om haar vriend te plezieren probeerde ze het toch uit. De heuvels lukten nu wel. Ze had plezier in het fietsen. Uiteindelijk bleek het idee van een elektrische fiets prima. Of met andere woorden: ze had zich aangepast aan de nieuwe situatie.

Samengevat

Ik heb Kintsukuroi graag gelezen. Het lezen bijzonder vlot en het boek daagt je uit om voor kwaliteit in je leven te kiezen en niet bij de pakken te blijven zitten. Wat mij vooral beviel was het gigantische realisme. Je wordt niet beter van tegenslag. Er zijn geen tovermiddelen. Maar je hebt wel altijd de keuze hoe je er mee omgaat. Dat vind ik zelf toch eentje om te onthouden. Niet dat ik dat niet wist voor ik het boek las, maar ik laat mij soms toch wel wat verleiden tot een beperkende visie als in blijven steken in wat gebeurd is zonder te zien wat een mogelijke volgende stap zou kunnen zijn.

Praktisch

Tomas Navarro, Kintsukuroi, Accepteer je imperfecties en word een gelukkiger mens, uitgeverij Xander 2018, 233 blz. Te koop bij o.a. Bol.com voor €19,99 (paperback) of  €9,99 (ebook)