Lale Gül: Ik ben vrij (en nu?)

19 juni 2024

‘Ik ben vrij’ is de opvolger van het eerste biografische boek van Gül, ‘Ik ga leven’. In dat eerste boek beschrijft ze haar conflictueuze leven in een fanatiek religieus gezin. De publicatie van haar eerste boek zorgde voor een totale breuk met haar familie en een nieuw leven, vrij van alle regels en overtuigingen van thuis. ‘Ik ben vrij’ is het logische vervolg op ‘Ik ga leven’. Maar pakt het allemaal wel uit zoals ze dacht?

Leven in spreidstand

Het moge duidelijk zijn dat Lale Gül geen heil ziet in een leven dat vormgegeven wordt door de regels ouders. Haar ouders (die ze systematisch ‘haar verwekkers’ noemt) zijn zo mogelijk in alles compleet anders dan Lale Gül: geëmigreerd uit een klein Turks dorp, fanatiek religieus en met minimale scholing.
Gül daarentegen groeide op in Amsterdam en volgde er les het reguliere schoolcircuit waar ze kennismaakte met de diversiteit én vrijheid van Nederlandse jongeren. Tussendoor moet ze, verplicht, naar de koranschool. Later gaat ze Nederlands studeren aan de Vrije Universiteit. Al vrij jong leeft ze een dubbelleven: ‘vrijheid’ buiten het toezicht van haar ouders, ‘streng gereglementeerd’ bij haar ouders.
Deze tweespalt is voor haar duidelijk onhoudbaar. In ‘Ik ga leven’ lijkt ze alle opgekropte woede om het harnas waarin haar familie haar wil houden, van zich af te schrijven in één aanklacht.

Je kan dit instagramaccount volgen via deze link

Ik ben vrij – en dat komt met een tol

In ‘Ik ben vrij’ vertelt Gül hoe het haar verder gaat. Het leven ligt in volle vrijheid voor haar open, al heeft dat een zware prijs. Ze mist haar jongere zus, de warmte van ouders. Zelfs goede vriendinnen haken af en lijken haar niet te begrijpen. Ze voelt de afkeuring maar worstelt evengoed met onbegrip. Hoe kan een vrouw zich zo plooien naar al die regels? Vrouwen die flink gestudeerd hebben en toch enige kritische zin zouden moeten hebben?

Helemaal opnieuw beginnen

Lale Gül heeft dan wel gekozen voor de volle vrijheid, uit haar schrijven wordt duidelijk dat dit een behoorlijke zoektocht is. Het bijna alsof ze geëmigreerd is naar een nieuwe wereld waar ze haar weg moet vinden. Hoe gaat ze om met haar gewonnen vrijheid? Wat wil ze in het leven, nu alles open lijkt te liggen? Krijgt haar verleden een plaats? Wie is ze nu en wie wil ze worden na de breuk met haar familie, haar traumatisch verleden? Hoe geeft ze haar woede plaats? Heeft die al plaats gekregen? Je leest het allemaal in haar boek.

Nog altijd scherp

In vergelijking met het eerste boek is dit boek rustiger, minder scherp, volgens velen minder ‘grofgebekt’. Op dat laatste is ze volgens mij onterecht veel afgerekend, woede en boosheid laat zich niet vangen in diplomatie en ‘nette woorden’. De boosheid is in dit boek minder geworden, de meest scherpe kantjes zijn er van af, maar het trauma blijft, en langzaam komt ook, heel langzaam: het verdriet. Het verdriet om ouders die je niet aanvaarden, het verlangen naar ouders die je gewoon een aai over je bol geven en gewoonweg van je houden.

Ik zeg: het is mijn vrijheid
om mijn mening te geven
ook op een harde manier
zodat het kan beklijven,
hoezo mag ik niet ook lelijke gevoelens
beschrijven?

Citaat uit ‘Ik ben vrij’ van Lale Gül

Wat ik ervan vond: een persoonlijk verhaal vol moed

Ik ben onder de indruk van de moed van Lale Gül, net zoals ik onder de indruk ben van iedereen die moeilijke keuzes durft te maken om het leven te leiden dat hij/zij wil. Vaak heb ik de indruk dat Lale Gül al te snel wordt weggezet als iemand die zich volop tegen de islam keert.

De titels zijn nochtans duidelijk: ‘Ik wil leven’, ‘Ik ben vrij’. Waarom ze dat wil en hoe ze dat doet, lees je in haar beide boeken. Lale Gül vertelt over haar leven, hoe zij terugkijkt naar haar jeugd een hoe zij de islam, zoals beleefd door haar familie en haar thuisdorp ervaren heeft. Daar is ze bijzonder kritisch voor, maar dat mag. Je hoeft het als lezer niet met haar eens te zijn, gedeeltelijk of geheel, maar haar verhaal heeft het recht om verteld te worden. Lale Gül heeft sterke meningen en als lezer heb je soms de indruk dat ze hierin nogal radicaal is: het is zwart of wit, veel grijstinten zijn er niet. Maar dit is hààr verhaal, hààr manier van denken. Haar recht ook.

Ex-moslima en schrijver, zo word ik genoemd in publicaties en dat is de bio die vaak onder mijn naam verschijnt. Maar wat een vreemd kenmerk is dat eigenlijk ook; alsof mijn identiteit samenvalt met wat ik niet meer ben, met iets waarvan ik afscheid genomen heb genomen.

Citaat uit ‘Ik ben vrij’ van Lale Gül

Voor wie is dit boek?

Eerst en vooral is dit een boek voor wie houdt van biografische verhalen, van sterke personages die kost wat kost gaan voor wat hen drijft en beweegt. Ook voor wie geïnteresseerd is in de islam is dit een interessant boek, zolang de lezer maar onthoudt dat dit een persoonlijk verhaal is, een verhaal over hoe de islam in sommige culturele gemeenschappen wordt beleefd en geen verhaal over ‘de islam’. Het boek geeft een inkijk op het waarom van sommige gebruiken en waarden, het is aan de lezer of je haar oordeel erover volgt of niet. Dat is dan weer het recht van de lezer.