Onderwijspraat: Wat met kinderen van asielzoekers?

Plots sta je daar in een vreemd land (en moet je naar school)

Onze school vangt al decennia lang leerlingen op die om wat voor reden ook, sinds kort in België zijn verzeild en geen Nederlands spreken. Ze zijn tussen de 12 en de 18 jaar oud en komen in niveauklassen terecht waar ze gedurende een jaar ondergedompeld worden in een taalbad. Zij komen in  OKAN (Onthaalklas Anderstalige Nieuwkomers) terecht.

De hele wereld bij elkaar

Gedurende al die jaren kwamen er leerlingen uit alle uithoeken van de wereld. Sommigen met een zeer sterke schooltraditie die niet moet onderdoen voor het Vlaams Onderwijs. Anderen die nauwelijks een school vanbinnen hebben gezien en waar er nog een begin moet worden gemaakt met alfabetisering, die dus meteen in een vreemde taal begint. Het hele OKAN-onderwijs gebeurt immers in het Nederlands.

OKAN – leraren zijn (onderwijs-) helden

De leraren van OKAN zijn mijn collega’s maar ik geef zelf geen les in OKAN. Dat heb ik in een ver verleden ooit gedaan, toen men nog niet sprak van een vluchtelingencrisis en de getallen ‘instromers’ veel lager lagen. In de leraarskamer hoor ik hun verhalen, letterlijk tussen de soep en de patatten. Ze vertellen over niet-begeleide minderjarigen die ’thuis’ (wat dat ook is) nog voor hun kleinere broertjes en zusjes zorgen. Er zijn leerlingen bij die gruwelijkheden hebben gezien waarvan wij geen idee hebben en die fictie overtreffen. Er zijn leerlingen wiens drijfveer ‘overleven’ is, omdat leven een luxe is.

Er is geen extra of specifieke zorg voorzien voor OKAN in de zin dat er extra middelen zijn vrijgemaakt voor deskundigen inzake traumaverwerking of sociale zorg. Ondertussen wordt wel les gegeven, gewerkt aan een klimaat van veiligheid. Er is een luisterend oor en vele warme harten. Chapeau voor die leraren !

Wat na dat jaar OKAN ?

Na ongeveer een jaar OKAN worden leerlingen doorverwezen naar het reguliere onderwijs. Men veronderstelt dat ze voldoende Nederlands kennen om, naargelang hun talenten, door te stromen in het reguliere onderwijs. Een grove overschatting als je het mij vraagt.
Een leerling die 15 is en over voldoende intellectuele capaciteiten beschikt, kan theoretisch wel ‘inschuiven’ in een 4 ASO maar die zal het bijzonder moeilijk hebben. In een vierde jaar wordt al heel wat leerstof verondersteld als gekend. Het taalgebruik is vakspecifiek, wat je wel mag verwachten in een 4de, maar voor een ex-OKAN leerling alles behalve evident.

Leerweg Op Maat

Gelukkig bestaan er voor deze OKAN leerlingen Leerwegen op Maat, of ‘onstofte leerplannen’. Het komt er eenvoudigweg op aan dat ze van veel vakken enkel de grote lijnen moeten kennen en zich niet hoeven te verliezen in details. Of ze krijgen meer tijd om zich bezig te houden met de essentie van het vak. Je kan je tenslotte afvragen hoeveel een Iranees gebaat is met lessen over het Middeleeuws Nederlands. Zowel Middeleeuwen als de geschiedenis van deze taal zijn hem compleet vreemd, want laat ons eerlijk zijn, wij hebben het bij geschiedenis voormakelijk over Westerse (en meestal Europese) geschiedenis en ik denk niet dat in ons ASO ook maar iets gezegd wordt over de rijke taalgeschiedenis van Perzisch, wat logisch is natuurlijk.

Verspil geen talent, geef toekomst !

Dat zo’n inschakeling in het reguliere onderwijs niet altijd vlot loopt, spreekt voor zich. Maar net zoals bij onze Vlaamse leerlingen schuilt er bij OKAN-leerlingen evenveel talent. Er zijn er die goed zijn in wiskunde, goed in talen, goed in wetenschappen, techniek of wat dan ook.
Wie kan werken aan zijn talent, werkt aan zijn geluk en zijn toekomst. Willen we dat die kinderen een goede plaats vinden in onze maatschappij waar ze zich gewaardeerd voelen en waar ze zelf hun steentje aan toe bijdragen, dan kunnen we niet buiten het onderwijs.

Daarom hoop ik dat men vanuit de overheid blijvend, en liefst extra, zal investeren in deze kinderen. Het is letterlijk ‘investeren’, zoals je geld investeert met het oog op ‘opbrengst’. Laat deze kinderen aan hun lot over en je wéét dat er problemen komen. Zorg dat ze onvoldoende Nederlands kennen, dat ze geen diploma halen en ongeschoold blijven en gegarandeerd loopt het fout.

Terug naar mijn collega’s van OKAN : jullie zijn de eerste stap, de eerste ‘veilige’ thuis, de eerste haven in Vlaanderen voor deze leerlingen. Hoe zij hier ontvangen worden zal misschien de rest van hun verblijf bepalen. Dankjewel. 

Meer weten over OKAN ? Lees dit.

Geen reactieknop te zien ? Zie onder de titel.