Op zoek naar de verstrooide tijd (op onze telefoon)
Ergens lijkt er iets niet te kloppen. We hebben het zo druk en tijd te kort, maar scrollen anderzijds doorheen allerlei sociale media alsof we uren op overschot hebben. Over deze paradox schreef Koen Haegens een mooi boek. Hij gaat zoek naar oorzaken en hoe die verstrooide tijd (waar hij zich nauwelijks bewust van is) terug kan winnen. Geen hulpboek, maar een boek doorspekt van kennis over de menselijke geest, het tijdsgebeuren, geschiedenis en een flink stuk zelfinzicht.
Confrontatie met de dood
Het boek begint met een ervaring van de schrijver. Haegens (1980) leeft ‘in haast’ wanneer hij in 2019 plots geconfronteerd wordt met de dood. Voordien dacht hij er nauwelijks over na. Nog net geen veertig jaar, geen genetische aandoeningen (voor zover hij weet) in zijn familie, geen roker, vegetarisch en een zeldzaam glaasje alcohol. Tot hij op de operatietafel belandt. Een ‘aortadissectie type A’. Hij weet amper wat het inhoudt, maar wordt maar al te snel geconfronteerd met wat het betekent: dit had het einde kunnen zijn. Gelukkig voor Haegens werd het dat niet, al was dat niet van bij het begin zeker.
Met elk uur dat verstrijkt, wordt de kans dat ik dit overleef kleiner. Net op dat moment blijken alle operatiekamers bezet. Zodra er eentje vrijkomt, ga ik onder het mes. Tot die tijd moet ik zo rustig mogelijk blijven liggen. Vooral niet in paniek geraken, krijg ik te horen, dat vergroot het risico op verdere scheuring. En of er nog iemand is van wie ik afscheid wil nemen?
Stel dat ik dit overleef. Zal ik dan nog de persoon zijn die ik nu ben?
Citaat uit Koen Haegens, Op zoek naar de verstrooide tijd, Ambo|Anthos 2023
Wat is verstrooide tijd?
Het wezen van verstrooide tijd zit hem niet in specifieke bezigheden die minder hoog aangeschreven staan. Het gaat om wat er op dat moment met onszelf gebeurt. Om onze autonomie, preciezer gezegd. We willen het een, maar we komen er niet toe omdat we telkens weer afgeleid raken door het ander. De verstrooide tijd, dat is het leven dat ons ongewild door de vingers glipt.
Citaat uit Koen Haegens, Op zoek naar de verstrooide tijd, Ambo|Anthos 2023
Wellicht is dit voor veel mensen herkenbaar. De tijd die door je vingers glipt, je afvragen wat je het voorbije uur gedaan hebt of met verwondering vaststellen dat het ‘al zo laat’ is.
Was het vroeger anders?
Bovenstaand verhaal is bijna een klassieker. Geconfronteerd met een ingrijpende gebeurtenis wordt onze huidige manier van leven in vraag gesteld. Zeker als dit te maken heeft met gezondheid en een mogelijke naderende dood. Plots lijkt de tijd waardevoller. Het kan zomaar gedaan zijn. Een besef dat te zwaar om dragen is om continu voor ogen te houden.
Gedachtenloos scrollen doorheen je telefoon. Is dat iets van deze tijd of waren er vroeger evenzeer media of andere ‘aandachtstrekkers’?
De auteur toont aan dat er doorheen de geschiedenis wel meer nieuwe fenomenen als aandachtskapers werden gezien. Radio! Televisie! Dit bleek nadien best mee te vallen. Is dit ook het geval voor sociale media en ons scrollen op de telefoon?
Tal van wetenschappen om je aandacht te houden
Haegens meent dat daar toch meer achter zit waardoor ze niet zomaar in het rijtje van algemene aandachtstrekkers kan worden geplaatst. Sedert de opkomst van sociale netwerken is er een hele aandachtseconomie ontstaan die er werkelijk alles aan doet om de specifieke ‘klant’ bij het medium te houden. Er zitten bakken wetenschap achter, niet op zo’n minst uit de psychologie. Door de knappe algoritmes volgt het systeem je op de voet, zo dat het je precies op het juiste moment met de juiste aandachtstrekker weer motiveert om verder te gaan. Dat is een stuk anders dan radio en televisie. Dit is meer dan next level.
Welke ‘psychologische foefjes’ worden zo gebruikt? Haegens somt er een hele reeks op.
- Sociale bevestiging: het duimpje omhoog of het compliment.
- Zorg voor verontwaardiging en maak de klant boos (blijkt verslavender te zijn dan positieve emoties.
- Variabele beloningen: je weet niet precies wat komen zal, maar als je even blijft hangen, komt er vast iets leuks.
- Fomo: je wil toch mee zijn?
- De illusie van de autonomie: je kiest zelf wat je doet.
- Gebruik nu en dan rood als kleur (emailnotificaties !), alarm!
- Neem de keuze uit handen: je kiest niet voor de volgende aflevering, ze wordt je gewoon gepresenteerd!
- Mik op de hekel om te verliezen: eenmaal mensen volgers hebben, willen ze ze ook houden (en blijven content produceren).
- Werk met reeksen (snapchat!) en breek de keten niet.
- Als iemand toch ‘afzegt’, gebruik wat emotionele chantage: hoe jammer, ben je het zeker?
Is het dan allemaal verloren?
Nee. Misschien is dit wel de kern van het boek. Hoe we van de verstrooide tijd weer intentionele tijd kunnen maken. Hoe we ons bewust kunnen worden van die verstrooide tijd. Haegens noemt het ‘toegewijde tijd, hoe een mens meer kan leven’.
Review: knap onderbouwd en zeer relevant!
Koen Haegens raakt met dit boek een tere snaar. We kennen allemaal verstrooide tijd en er zijn maar weinig mensen die daar echt gelukkig om zijn. Hij onderzoekt het fenomeen en plaatst het in context. Diepgaand en genuanceerd. Niet: gooi die smartphone weg en zorg dat je altijd productief bent! Wel: leef. Jouw leven. Wat voor jou echt waardevol is.
Er komen heel wat filosofen en wetenschappelijk onderzoek voorbij. Er is een uitgebreid notenaparaat voor wie verder wil lezen én een knappe bibliografie voor wie op een bepaald onderwerp verder wil gaan.
Knap geschreven en zeer relevant!
Praktisch
Koen Haegens, Op zoek naar de verstrooide tijd is een uitgave van Ambo|Anthos (2023). Het boek telt 184 blz. en is o.a. te koop als paperback bij Bol.com voor € 20,99. Het e-book kost €13,99.
Lees je graag boeken? Je kan nog vele recensies vinden op deze blog via deze link.
Of volg me via KaatLeest of klik op de afbeelding.
