Gelezen : Nooit meer te druk – Tony Crabbe

Druk : het gevoel altijd ‘aan te staan’

Zoals iedereen goochel ik met mijn tijd en bezwijk ik nu en dan aan een existentiële crisis omdat er aan die drukte in mijn leven precies geen einde lijkt te komen. Dat zijn de tijden dat ik het gevoel heb volledig door te draaien en te leven als een geprogrammeerde machine gewoon de ene taak naar de andere taak uitricht. Alleen is er geen stopknop te vinden.
Tony Crabbe verwoordt precies zoals ik – en met mij wellicht velen –  het voel :

Drukte is het jachtige, altijd gespannen bezig zijn met meerdere dingen tegelijk waardoor we ons laten voortdrijven en overbelast raken. Met drukte bedoel ik het altijd ‘aan’ staan, het voortdurend op je telefoon kijken en het van bezigheid naar bezigheid hollen. Drukte is te veel ballen tegelijk in de lucht houden, is een overvolle agenda, is het dagelijkse gejaag. Het is dwang, concentratieverlies en uitputting.

Drukte is verdeelde aandacht

Ik heb het druk-zijn altijd ervaren als ’teveel druk’ van buitenaf. Druk die ik enerzijds niet wilde (wil) maar anderzijds een hoop verwachtingen waaraan ik wel moest voldoen. Crabbe laat zien dat het verhaal niet zo zwart/wit is. Natuurlijk wordt er veel verwacht en zijn er veel taken. Maar dat is nog iets anders dan ‘drukte’. Veel werk is niet hetzelfde als drukte. Drukte zit, zoals in voorgaand citaat in dat gevoel ‘met van alles’ in een keer rekening te moeten houden en al die ballen tegelijk in de lucht te moeten houden. Remedie zou zijn om mij te concentreren op 1 ding en al ben ik o zo overtuigd van het dysfunctionele van multi-tasking en doe ik het ‘handelsgewijs’ weinig, mijn hoofd is daarentegen een monkey-mind. Het omgekeerde van drukte is volgens Crabbe dan ook je aandacht op één ding richten.

Discipline en concentratie

Concentratie en discipline zijn woorden die Tony Crabbe weinig gebruikt, maar daar draait het toch wel om. Verder werken aan één taak, je niet laten verleiden door allerlei prikkels die op je af komen. Jezelf door die prikkels niet làten verleiden.

Druk zijn is de makkelijke optie. We hebben het druk omdat we niet voor de moeilijke weg kiezen. We laten onze dag bepalen door onze omgeving en onze inbox in plaats van dat we zelf over een planning nadenken. Het is makkelijker om alleen maar te hoeven reageren. Het is makkelijker om te proberen alles te doen, dan om te kiezen wat wel en wat niet. Er is meer moed voor nodig om minder te doen.

De illusie van time-management

Dankzij Stephen Covey ben ik al langer overtuigd dat het probleem van ‘drukte’ of ’te weinig tijd’ niet op te lossen is door mijn werk beter te organiseren of sneller in minder tijd te werken. Er zal nooit tijd genoeg zijn om alles te doen wat ik zou moeten/willen doen. Daarom zijn prioriteiten zo belangrijk. Ook Tonny Crabbe – die trouwens in deze verwijst naar Covey – volgt dit spoor.

We heffen drukte op door oprecht betrokken te zijn bij wat echt belangrijk voor ons is, door oprecht betrokken te zijn bij gesprekken met mensen om wie we geven, door de tijd te nemen om na te denken, om te vertragen en ons aan het moment over te geven.

Hoe wordt je leven minder druk ? 6 Tips

Volgens Crabbe zijn er manieren waarop we er kunnen voor zorgen om minder opgezogen te worden door continue afleidingen. Uitgangspunt is altijd : gerichte aandacht aan wat voor jou belangrijk is.

• 1 Geef verleiding geen kans – het breekt je aandacht

Is een binnenkomende mail echt zo belangrijk dat hij onmiddellijk je aandacht van je taak mag halen ? Of omgekeerd, stel dat die mail inderdaad zo belangrijk is, zal je dan sowieso geen ander tijdstip nemen om er echt op in te gaan ? Wat je ook doet (onmiddellijk reageren indien niet belangrijk of uitstellen) je bent sowieso afgeleid. Je kan dus maar beter blokken voorzien om met je mail bezig te zijn in plaats van die zo’n dictatoriale kracht toe te kennen.

• 2 Je kan niet alles onder controle houden

Door onmiddellijk te reageren heb je het gevoel dat je de zaak onder controle hebt. Ik pleit onmiddellijk schuldig en het zal mij geweldig veel moeite kosten om dit te laten gaan. Wat mij betreft heb ik het niet zozeer over het ‘onmiddellijk’ reageren, maar ik reageer op situaties meestal toch dezelfde dag. Ik zie de vraag of het vraagteken en ga dezelfde dag toch opzoeken. Ik schrijf verslagen altijd de dag van de vergadering (heeft ook zijn voordelen, ik weet het). Ik doe dat vanuit het idee dat de stroom vloeiend moet blijven. Ik haat het als dingen blijven liggen. In principe is daar absoluut niets mis mee, in tegendeel, alleen ‘vergeet’ ik de eerste stap : het zetten van prioriteiten. Door ‘alles’ te willen opvolgen geef ik mezelf een vals gevoel van controle. Vals ja, want het is toch onmogelijk. Ik leer het met vallen en opstaan : beter 2 zaken doen die goed zijn, dan 5 versnipperde en aanmodderen.

Ten eerste is het noodzakelijk om de behoefte aan controle los te laten, evenals de relatieve veiligheid van het op alles en iedereen reageren. Ten tweede zullen we bereid moeten zijn om lastige, soms zelfs harde keuzes te maken. Zoals geen enkele surfer elke golf aankan, zo zullen ook wij moeten leren kiezen welke golven we aan ons voorbij laten gaan en welke niet. Ten slotte moeten we van drenkelingen duikers worden. In plaats van te worstelen met het gevoel overspoeld te worden, moeten we zelf onze koers bepalen. In plaats van onze aandacht te laten versnipperen, moeten we onze aandacht leren richten.

• 3 Tip voor (vooral) vrouwen : geef die perfectiedrang op !

Crabbe schrijft rake dingen over perfectie. Hij gaat daarvoor o.a. te raden bij Brené Brown.

In haar geweldige werk over kwetsbaarheid vertelt Brené Brown over hoeveel mensen hun kwetsbaarheid maskeren met een vertoon van perfectie.  Dit geldt voor zowel mannen als vrouwen. Maar wat mij opvalt, is dat vrouwen daarbij de lat voor zichzelf hoger leggen dan mannen. Misschien is dit een reactie op de nog altijd heersende vooroordelen waar vrouwen, en vooral moeders, mee geconfronteerd worden. Ik zie vrouwen die briljant zijn in hun werk zich in bochten wringen om aan hun eigen onmogelijke verwachtingen te voldoen. Kortgeleden sprak ik een vrouw in een leidinggevende positie die me vertelde dat ze voor haar gevoel bij een overleg altijd het beste voorbereid moest zijn. Dat is een verschrikkelijke last om te dragen. In haar boek Wonder Women beschrijft Debora Spar de enorme druk die vrouwen ervaren om alles perfect te doen: om een perfecte carrière, een perfect leven, perfecte kinderen en een perfect lichaam te hebben.  Omdat perfectie onhaalbaar is, zal er iets moeten veranderen.

• 4 Er is meer mogelijk dan ja of nee

Het volgende vond ik heel verrijkend. Op ‘vragen’ of ‘input’ ga ik meestal in of ik ga er niet op in. Simpel. Ja of nee. Ik doe het of ik doe het niet. Ik ben ervoor of ik ben er tegen. Crabbé pleit voor het stellen andere vragen. Ja of nee zijn de kortste en “gemakkelijkste” antwoorden om te geven. Maar ze zijn niet zonder gevolgen.

In hun boek Decisive (in het Nederlands verschenen onder de titel Beslist) halen Chip en Dan Heath dit en andere onderzoeken aan als onderbouwing van hun tweeledige stelling dat we ongemerkt vaker een ‘wel of niet’-keuze maken dan een ‘welke’-keuze en dat ‘wel of niet’-keuzes ondoelmatige keuzes zijn omdat daarbij ‘het grotere plaatje’ buiten beschouwing wordt gelaten.  Dit geldt maar al te zeer voor drukte.

• 5 Hoeveel kost een ja ? Reken het voor jezelf uit

De meest geliefde uitspraak van onze surveillante op internaat was ‘Kiezen is verliezen’. Dat is voor iedereen aanvaarde wijsheid. Raar toch dat we bij het aanvaarden van taken of engagementen zelden zien wat we verliezen. Stel dat ik Spaanse les ga volgen. 2 avonden per week. Dan zie ik die avonden mijn gezin niet. Misschien is het mij dat waard, misschien ook niet.

• 6 Durf drukte te erkennen als uitstelgedrag

Gek, maar wanneer ik vroeger aan de kinderen vroeg om een lastig karweitje te doen was hun excuus voor mij zeer doorzichtig. “Straks, ik ga eerst nog even …. doen”. Het leek hen een legitime reden (ik doe toch iets ?) maar ik had wel door dat het een excuus was.
Toch moet ik erkennen dat ik dit ook vaak doe. ‘Ik ga eerst nog even dit…of dat doen”. Het gaat er niet om dat die ‘dit’ of ‘dat’ geen werken is. In tegendeel, ik ben wel degelijk aan het werk. Maar soms ‘werk’ ik aan iets om gewoon niet te moeten beginnen aan wat eigenlijk echt  belangrijk is.

Uitstelgedrag gaat gepaard met drukte. In feite zou ik zelfs willen beweren dat veel drukdoenerij niets anders dan uitstelgedrag is. We maken onszelf wijs dat we gewoon niet toekomen aan alle belangrijke dingen die een echte impact maken doordat we het zo druk hebben, in plaats van te erkennen dat we druk zijn doordat we vermijd- en uitstelgedrag vertonen.

Naar een productief leven zonder drukte

Tony Crabbé heeft het fenomeen ‘drukte’ echt goed onderzocht. Doordat hij handvaten aanreikt om het bij jezelf te herkennen wijst hij al een leven van minder drukte. In welke mate is de drukte het gevolg van niet kiezen ? Wat kan je allemaal praktisch doen om het jezelf niet al te moeilijk te maken ? Crabbé is realistisch en kiest eerder voor het vermijden dan wel het in gevecht gaan. Probeer je leven zo te organiseren dat je echt alle aandacht kan geven aan die zaken die belangrijk voor je zijn ! Minder drukte betekent geenszins dat je minder productief bent. Integendeel : versnipperde aandacht is de vijand van productiviteit, de vijand van flow.

Een boek voor iedereen die het druk heeft

Bovenstaande tips zijn maar een greep uit het vele wat hij aanraadt. Wie maar een beetje gebukt gaat onder al die drukte zou echt het boek moeten lezen. Tenminste, als je ervoor wil gaan, want er zijn geen wondermiddelen.

Confronterend

Bereid je wel voor dat het boek confronterend is. Drukte wordt soms als statussymbool gebruikt. Je lijkt soms maar iemand te zijn als je het druk hebt.  Dat veegt hij echt zonder pardon van tafel. Daartegenover zet hij aandacht voor wat je na aan het hart ligt.

Praktisch

Tony Crabbé, Nooit meer te druk, een opgeruimd hoofd in een overvolle wereld, februari 2016, 384 bladzijden, uitgeverij Luitingh-Sijthoff. Paperback te koop voor € 17,99 bij bol.com.
Ik las de Kindle-versie voor € 12,99. In het Engels is dit € 6,49.

Alle citaten komen uit het boek.