Onderwijspraat: sober, sec, zonder toeters en bellen – rust in de klas

Als de rust in de klas (voorgoed) verdwenen is

“Ik geef anders les: sober, sec, zonder toeters en bellen”. Dit citaat komt niet van mij. Ook niet van een nabije collega. Aan het woord is een onderwijzeres uit het basisonderwijs. Haar school werd geconfronteerd met wat in de wandelgangen ‘een onhandelbare klas’ wordt genoemd. Een klas waar je nauwelijks of niet aan lesgeven toekomt omdat het gedrag voortdurend moet worden bijgestuurd. Een klas op stelten, volgens het artikel.

Een zeer diverse klasgroep

Volgens het artikel ging het om een “heel dynamische, diverse klasgroep: licht ontvlambare karakters, kinderen met leerstoornissen, anderstalige nieuwkomers”. Ik denk dat je al ver zal moeten zoeken om een klasgroep te vinden die een homogene culturele achtergrond heeft of waar géén kinderen met leer- of gedragsstoornissen zitten. De klasgroepen worden alsmaar diverser en de zorgvragen alsmaar groter. Spijtig genoeg ook de klassen, en dat is zeker niet bevorderlijk voor de rust van de klas.

Rust in de klas met tegendraads lesgeven

Wat mij het meest verwonderde in het artikel was de manier waarop de onderwijzers dit hebben aangepakt. Voor velen zal het lijken alsof ze een paar decennia terug zijn gegaan in de onderwijswereld. Vaste plaatsen. Vaste momenten. Een sobere klasinrichting. Wie het artikel leest kan zich moeilijk ontdoen van de indruk dat er duidelijke regels en afspraken zijn, dat het voor sommige leerlingen wat ‘streng’ kan overkomen.

Monkeymind

Er wordt wel eens gezegd dat jongeren moeite hebben met concentratie. (Brein-)deskundigen als Theo Compernolle verwijzen meermaals naar klik/switchcultuur van internet. Je hersenen krijgen bij iedere klik een shot dopamine. Verslavend werkt het, dus wie een lange tekst moet doornemen is gauw verveeld. Liever snel ‘kliksgewijs’ informatie verwerken. Informatie die trouwens niet al te lang blijft hangen. Als een aapje van het ene naar het andere springen. Het lijjkt mij absoluut niet bevordelijk voor de rust in de klas.

Angst voor grote gehelen, volledige zinnen

Laat dit nu (het continu switchen) net zijn wat in het onderwijs vaak wordt aangereikt. Kleines stukjes tekst. Woordjes invullen in plaats van zinnen te schrijven. Youtube fragmenten. Van het ene naar het andere. Door het continu schakelen van de aandacht “breekt” je aandacht. Geen verdeelde aandacht, maar een gebroken aandacht, dixit Compernolle.

Een vicieuze cirkel

Ik heb best wel mijn bedenkingen bij veel onderwijsmethoden en zeker diegene die het lezen van een langere tekst schuwen, methodes waarbij men continu goochelt met nieuwe input en nieuwe werkvormen. Ervan uitgaand dat kinderen toch niet rustig geconcentreerd kunnen zijn. Is het verwonderlijk dat kinderen onrustig zijn dan ? In een lesgebeuren dat continu, op allerlei manieren schreeuwt om aandacht ? Wordt hier niet gewerkt aan een vicieuze cirkel ?

Heimwee naar vroeger

De aangehaalde leraren hebben voor rust gekozen. Voorspelbaarheid als tegenhanger van ‘spannend en klick/switch’.  Uit ervaring weet ik dat het werkt. Soms schreeuwen leerlingen om rust. Het hele opzet van het uurrooster in het middelbaar is al voorzien op ‘schakelen’.  Concentreer je je 45 minuten op een verhaal uit een Franse roman, dan moet je brein weer omschakelen naar wiskunde. Versnippering zit in het onderwijs ingebakken.
Vele handboeken zijn gericht op het zo versnijden van informatie dat het dan misschien wel hapklaar is maar nog nauwelijks smaakt. Laat staan dat het blijft hangen.

Soms – en misschien wordt het mij kwalijk genomen – heb ik heimwee naar de ‘oude’ manier van lesgeven. Het werd ’toegestaan’ dat je gewoon luisterde. Je kon zelfs dagdromen als je wou. Nu moet je actief meewerken, al is dat helemaal niet je aard. Je moet continu sociaal zijn.

Ik begrijp best dat leerlingen doodmoe zijn. Of onrustig. We moeten niet terug naar de leraar waar iedereen schrik voor had (was dat echt zo ?) en je amper mocht bewegen. Toch denk ik dat we momenteel het kind met het badwater weggooien….