Gelezen : Rusteloosheid – Ignaas Devisch
We lijden allemaal aan rusteloosheid
[perfectpullquote align=”right” cite=”” link=”” color=”” class=”” size=””]Rusteloosheid doet dromen van een beter leven, een nieuw evenwicht, een andere job of een passionele liefdesnacht.(…) Daarom houden velen ontspanning ook nooit lang vol: terwijl je niets doet, denk je al aan wat je allemaal nog wilt beleven.[/perfectpullquote]
Met alle berichten over burn-out en verzuchtingen om werk en gezin te combineren zal bovenstaande titel wel niemand verbazen. Tot je dit hoort van Devisch : we zijn al eeuwen rusteloos of liever; het zit in ons gebakken. Nog meer ? Rusteloosheid is de grond van vooruitgang, creativiteit en brengt heel veel goeds voort. We lijden niet aan rusteloosheid, we zijn rusteloos. Omdat we ons niet kunnen neerleggen bij de status quo, omdat wanneer we iets verlangen, de rust die we bereiken eenmaal dat verlangen vervuld, nooit lang blijft. We zijn één en al verlangend. Twaalf jaar geleden schreef ik dit precies al !
Dit boek is allesbehalve een zelfhulpboek om om te gaan met rusteloosheid noch is het een klaagzang over de tijd waarin wij leven. Wie dàt zoekt is er aan voor de moeite. Weinig medelijden met de mens die leeft in al die rusteloosheid.
Niets aan de hand dus ?
Wie niet verder leest – maar lees dit boek vooral helemaal ! – krijgt de indruk dat Devisch bijna smalend doet over al die drukte waarover velen het hebben. En soms doet hij dat ook. Zoals wanneer hij verwijst naar zijn moeder – altijd aan het werk, harde levensomstandigheden, vele kinderen – dan is het er voor mij nét iets over :
Ze had het druk, hoewel ze dat woord nooit in de mond zou nemen. Laat staan dat ze zich een zich een ploedermoeder zou noemen. Het drukke leven van mijn grootmoeder verschilt grondig van dat van huidige jonge ouders. Wij klagen dat we veel te doen hebben en verlangen naar een leven met meer tijd voor onszelf. Nippend aan een glas Chardonnay lezen wij nog een laatavondboekje of kijken we op onze tablets naar een televisieserie. Daardoor slapen we te weinig en komen we ’s morgens met moeite uit bed. Dan haasten we ons naar ons werk, nadat we eerst de poetsvrouw hebben binnengelaten. Onderweg plegen we telefoontjes en kijken we onze sociale netwerken of e-mails na. En dan is de lange werkdag nog niet eens begonnen. Om dat allemaal vol te houden, stelen we af en toe wat tijd om ergens een kopje koffie te drinken of een uurtje te sporten.
Dat alles zou mijn grootmoeder dan weer niet hebben begrepen. Ze zou zich hebben afgevraagd of wij niets beters te doen hebben dan zomaar een kopje koffie drinken of ons nodeloos in het zweet werken. Dat hebben wij dan blijkbaar nodig om ‘op te laden’. (Locatie 2584 – Kindle editie).
Ik kan mij niet ontdoen van de indruk dat daar toch een flink kritische (oké) maar ook verwijtende toon in zit. De ‘nieuwe’ vrouwen die hier worden besproken lijken wel verwende nesten te zijn die bij het minste gaan zeuren. Corrigeer me gerust. Ik had alvast moeite om verder te lezen. Gelukkig deed ik het wel. En dat zou iedereen moeten doen, tenminste, als je dan toch eenmaal bezig bent.
Versnelling, secularisatie en individualisme
Is onze tijd dan niets anders dan de eeuwen ervoor ? Hebben we alleen maar de ‘indruk’ dat het drukker wordt ? Volgens Devisch is er meer aan de hand. Onze tijd kenmerkt zich door versnelling, secularisatie en individualisme.
Vanaf het moment dat time is money tot dogma werd verheven werd de productiviteit (meer doen in minder tijd) aangedreven. Meer doen in minder tijd betekent simpelweg meer geld. Zag de mens zijn leven vroeger in functie van een hiernamaals (beloning God), dan is de moderne mens doordrongen van het geloof dat hij maar één leven heeft en dat het nu moet gebeuren. Tenslotte is dit de tijd van het individualisme. Je ‘moet’ jezelf waarmaken en realiseren. Zelfrealisatie staat hoog in het vaandel. De druk wordt dus alleen maar groter.
Geen lectuur voor ploetermoeders
Devisch wilde een positief boek schrijven in plaats van een klaagzang over alle drukte. Hij doet dat door een lofzang op rusteloosheid te schrijven : dat we ons niet tevreden (kunnen) stellen met het status quo zorgt voor grote prestaties.
Geen idee of de ‘ploetermoeder’ (die volgens mij echt wel bestaat en veel meer respect verdient) daar ook maar boodschap aan heeft. Ik vrees het ergste voor hen bij het lezen van dit boek (waarvoor ze toch al geen tijd hebben).
Kritische bedenkingen over het omgaan met vrije tijd
Toch zit er een pareltje in het boek : de kritische bedenking over hoe we onze vrije tijd invullen. Dat gebeurt namelijk dikwijls met dezelfde ‘prestatiedrang’ en logica als ons werken. Het moet gepland zijn, er moet gepresteerd worden, het moet gemaximaliseerd worden.
Waarom moet ook die vrije tijd worden volgepropt ? Waarom zoeken we welbewust de rusteloosheid op in een tijd die per definitie ‘rustiger’ zou moeten zijn, wegens ‘vrij’ ?
Verwijzen naar de maatschappelijke druk verklaart niet waarom we blijven klagen over te veel drukte, maar ondertussen onze weekends volplannen om toch maar iets omhanden te hebben. Wie wil begrijpen waarom we rusteloos zijn, moet niet drukte afwegen tegen de voordelen van een langzaam leven, maar een druk leven en een rustig leven in een spanningsboog plaatsen. Die spanningsboog heet rusteloosheid. (Loc. 2119-2122)
Samengevat
Het hele boek leek de auteur mij met een verwijtend vingertje te achtervolgen. Alsof de boodschap was : ‘zaag niet, je doet het jezelf aan’. Hij mag dan wel correcties aanbrengen aan deze boodschap (cfr. versnelling, secularisatie en individualisering), mij leek deze boodschap toch de ondertoon van het boek. Dàt en de kansen die rusteloosheid biedt.
Het bleef voor mij dan ook een zeer academisch boek in de zin van kamergeleerdheid. Een kamergeleerdheid die bijna letterlijk te vatten is : met weinig voeling van een hele generatie jonge ouders die amper het hoofd boven water houdt omdat de combinatie werk/kinderen soms bijzonder moeilijk is. NIET omdat ze voortdurend het slachtoffer zijn van FOMO (fear of missing out).
Praktisch
Ignaas Devisch, Rusteloosheid, Pleidooi voor een mateloos leven, maart 2016, 320 bladzijden. Paperback te koop via bol.com voor € 19,90. Ik las de Kindle editie voor $ 15,16
