Waar blijft mijn tijd? Verandert corona iets aan onze tijdsbeleving?

Corona veranderde heel ons leven. Voor sommige mensen werd het drukker dan ooit, voor anderen viel de drukte plots weg. Tot welke groep je ook behoort, onze tijdsbeleving is anders geworden. Zal dit invloed hebben over hoe we – na corona – omgaan met onze tijd? Of keren we gewoon terug naar ‘ervoor’?

Waarom hebben we het altijd zo druk?

Tanja van der Lippe, hoogleraar Universiteit Utrecht is al lang gefascineerd door tijdsdruk, nog lang voor corona onze tijdsbeleving drastisch veranderde. Veel taken worden geautomatiseerd en overgenomen door machines en ook onze eigen arbeid wordt steeds efficiënter. Waarom hebben we dan de indruk dat onze levens, generatie na generatie drukker worden? Als onze productiviteit stijgt, zou dan onze werkwerk niet korter moeten worden? En waarom ervaren we zelfs in onze vrije tijd druk? Het zijn allemaal vragen waarop Tanja van der Lippe in haar boek ‘Waar blijft mijn tijd’ aandacht aan besteedt.

Drie redenen waarom we het zo druk hebben

1. We willen meer

“Mensen willen zoveel dat het niet allemaal meer past. We willen niet kiezen, maar stellen tegelijkertijd prijs op regelmaat in ons leven”.

Tanja Van der Lippe, Waar blijft mijn tijd? Waarom we zoveel willen, moeten en kunnen. Prometheus 2021

Bovendien leven we allemaal volgens verschillende ritmes. Er moet veel worden gepland: het synchroniseren van agenda’s van alle gezinsleden is soms een huzarenwerk. Waar vroeger familiebezoek standaard op zondag was – en niemand daarvoor een afspraak hoefde te maken – vraagt dit nu veel planwerk.
Dat plannen geeft druk.

Als we méér willen in minder tijd hebben zijn er 4 opties:

1. We schakelen voortdurend van de ene activiteit naar de andere. Mails controleren terwijl we in de trein zitten, op weg naar huis nog even binnenspringen in de fitness.
2. We doen aan multi-tasking: koken en een TV-programma volgen. Multi-tasking brengt alles behalve rust in je hoofd, vooral bij moeders zou het eerder tot negatieve emoties en stress brengen
3. We werken gewoon sneller, alles moet en gaat sneller, maar kost dikwijls ook meer energie.
4. We kijken uit naar ‘tijdsbesparing‘ en sporten bv. alleen in plaats van bij een club. Dat leidt tot meer individualisering.

2. We moeten meer

Er zijn zoveel mogelijkheden en we willen alles. We willen niet alleen exceleren in ons werk, maar ook in onze vrije tijd die dikwijls ook prestatietijd wordt. Het is volgens Van der Lippe kort door de bocht om te zeggen dat dit louter en alleen een individuele keuze is. Natuurlijk is het dat enerzijds, maar anderzijds staat een mens nooit los van een maatschappij en is er behoorlijk wat druk.

“Niet alleen onze sociale omgeving schrijft ons voor wat te doen, we tikken onszelf herhaaldelijk op de vingers wanneer we bepaalde dingen horen te doen”.

Tanja Van der Lippe, Waar blijft mijn tijd? Waarom we zoveel willen, moeten en kunnen. Prometheus 2021

3. We kunnen veel

We staan tegenwoordig altijd (digitaal) aan. Waardoor we voor alles (werk, sociaal leven, familie etc.) bereikbaar zijn.

Doordat mensen meer en meer tijd online doorbrengen wordt het gevoel van tijd tegenwoordig bepaald door de snelheid van het online netwerk. Dat netwerk creëert een gevoel van urgentie, van ongeduld en haast. Alles gebeurt in het nu. (…)
Wanneer je niet meer weet waarom je steeds op je mobiel kijkt en dat een automatisme is geworden, ervaar je meer stress en meer tijdsdruk dan wanneer je doelgericht je telefoon gebruikt.

Tanja Van der Lippe, Waar blijft mijn tijd? Waarom we zoveel willen, moeten en kunnen. Prometheus 2021

Wat brengt de toekomst?

Een van de meest interessante hoofdstukken in het boek is dat over de mogelijke toekomst. Van der Lippe stelt 4 modellen voor, op basis van 2 assen: de as genoeg-meer en de as individualistisch-solidair.

In de ratrace (individueel/meer) wil iedereen meer en geldt de wet van de survival of the fittest. Competitie, ontwikkelen van talenten, een sterke bescherming van eigendom en vermogen. Wie niet meekan heeft pech. De overheid mag zich zo weinig mogelijk mengen. Elke individu wil meer.

Daartegenover staat de ploegenachtervolging. Een overheid die ervoor zorgt dat iedereen werkt (en in de gaten gehouden wordt), plus een strakke planning. Niemand valt uit de boot. Iedereen wordt daar ingezet waar hij het productiefst is. We zijn met z’n allen voor alles verantwoordelijk, er is een goed verdeling van werk. Dit is de as meer-solidair.

Bij het smurfendorp is het individueel belang ondergeschikt aan het collectief belang. Alles is er voor iedereen en alles wordt gedeeld. ‘In het smurfendorp komen jonge en oude mensen samen om te genieten van het leven, ze wonen met elkaar in gemeenschappen en woongroepen’. De nadruk ligt op natuur en ’terug naar de basis’. De werk-privébalans is optimaal.

Tenslotte is er de yogaklas. Deze zit op de as individueel-genoeg. Een gemeenschap waar veel tijd is voor reflectie, waar persoonlijke ontwikkeling een groot goed is en waar zoveel gewerkt wordt als nodig is om leven. Meer hoeft niet. Lukt het je om allerlei omstandigheden niet om dit te bolwerken, dan is dat je eigen fout. Je bent geheel en al verantwoordelijk voor jezelf.

Nadenken over hoe je zelf tegenover tijd staat

Het is best eigenaardig dat iets wat zo belangrijk is – waar gaat onze tijd heen ? – zo weinig aandacht krijgt. Anderzijds, en dat maakt Van der Lippe meer dan eens duidelijk, is het ook niet zo dat je 100% vrij bent om je tijd op jouw wijze in te besteden. Je blijft altijd deel uitmaken van een maatschappij die allerlei verwachtingen heeft en deze ook dikwijls in verplichtingen uit.

Toch is tijd ons hoogste goed. Je kan maar beter nadenken over wat je met je tijd doet, of het nu om vrije tijd gaat dan wel om werktijd. De druk om zoveel mogelijk te werken is niet gering. Deeltijds werken wordt niet echt gefaciliteerd. Stel dat je als koppel wil beslissen om elk 3 dagen per week te werken én bijgevolg rondkomt met minder loon, dan is het helemaal niet evident dat je beiden een job vindt dat dit toelaat. Het dictaat van economische groei moedigt dat niet aan.

Ondertussen stijgt wel het aantal mensen met een burn-out en is er een steeds grotere roep naar aandacht om ook welzijn op de agenda te zetten. In deze tijden van corona heeft de overheid moeite om tot een evenwicht te komen tussen economie en welzijn, al wijzen alle studies uit dat het ene het ander bevordert (en dus ook nodig heeft!).

Wat met je eigen balans?

Wie zich vragen stelt over die balans zal ontzettend veel inspiratie vinden in dit boek. Niet alle culturen beleven tijd zoals wij en dat geeft meteen een ander perspectief. Leidt deeltijds werken automatisch tot minder tijdsdruk? Het antwoord is niet eenduidig, maar de auteur gaat er wel diep op in. Jongeren hebben objectief minder tijdsdruk, subjectief dan weer niet. Hoe komt dat? Waar ligt de beste optie, bij diegene die werk en privé gescheiden houden (de segementeerders), of de ‘integreerders’ bij wie het allemaal door elkaar loopt? Het passeert allemaal de revue en dat maakt dit boek een prima aanzet voor wie eens stil wil staan bij wat hij/zij eigenlijk met zijn leven – want dat is uiteindelijk tijd – wil doen.

Praktisch

Tanja Van der Lippe, Waar blijft mijn tijd? Waarom we zoveel willen, moeten en kunnen is een uitgave van Prometheus (2021) en telt 256 blz. € 12,99 (e-book)

Je lokale boekhandelaar deelt met jou zijn liefde en ervaring voor boeken. Waardeer hem door lokaal te kopen!