Op de bank bij de psychiater: Waarom kan ik niet gewoon gelukkig zijn?

Waarom kan ik niet gewoon gelukkig zijn? Het is wellicht een vraag die iedereen zich soms stelt. Misschien vraag je je je af hoe een psychotherapeut daarbij helpen kan. Of naar die ‘andere’ in het gesprek: die psychotherapeut. Hoe ziet die het hele gebeuren? Het boek van van Fenema geeft je een kijk in de praktijkruimte van een psychiater/psychotherapeut.

Langzaamaan meer openheid over therapie

Onlangs nog in De Wereld van Sofie op Radio 1: een uitzending over therapie. Het lijkt nog geen evidentie, dat spreken over therapie. Men deed een simpele rondvraag: bent u al in therapie geweest en spreekt u daar open over? De antwoorden waren divers, maar snel werd duidelijk dat een gesprek over ‘bij de therapeut’ toch een stuk moeilijker ligt dan pakweg een bezoek aan de huisarts of de kinesist.

Komt het door de beeldvorming in films en series? Waar therapeuten ofwel dubieus zijn of mirakelmakers? Is het schaamte ? Waarom ? De overtuiging dat wat in het hoofd omgaat iets is wat enkel en alleen met intelligentie en wilskracht te maken heeft en je bijgevolg zelf moet kunnen oplossen?

Waarom kan ik niet gewoon gelukkig zijn? – Esther van Fenema

In het boek van Esther van Fenema wordt een inkijk gegeven in de kamer van de psychiater. Twaalf mensen, 10 individuen en 1 koppel, gaan op gesprek bij de psychiater. Allen hebben ze één ding gemeen: hun leven loopt niet lekker, ze hebben het gevoel vast te zitten. Maar waar wringt het schoentje? Waarom lopen mensen soms in cirkeltjes, ondanks goede voornemens en massa’s goede wil? Waarom kan ik niet gewoon gelukkig zijn?

Sophie (20 jaar) is een typisch exponent van de generatie Y. Ze heeft als kind alle kansen gehad en haar ouders hielden problemen zoveel mogelijk bij haar weg. In haar hoofd is het een chaos, ze weet niet wie ze is, ze komt tot weinig in haar leven. Ze heeft vooral geleerd dat ze aan het perfecte plaatje van social media moet voldoen en aan de verwachtingen van haar ouders.

citaat uit Esther van Fenema, ‘Waarom kan ik niet gewoon gelukkig zijn?‘, Prometheus 2020

Wat volgt is een verslag over de gesprekken met Sophie, maar ook wat Sophie doet met de therapeut. In tegenstelling tot wat soms wordt voorgesteld in films en series is die therapeut evengoed een mens van vlees en bloed en wordt hij/zij wel degelijk beroerd door het verhaal van de ander. Door het lezen van het boek van Fenema, merk je hoe de therapeut daar op zijn eigen professionele manier mee omgaat.

Mensen van allerlei leeftijden, met allerlei zorgen en verdriet

Van Fenema koos voor haar haar boek verhalen van allerlei mensen. Je maakt kennis met Wilma, een dame van bijna 80 jaar die nooit geleerd heeft hoe haar gevoelens te delen met anderen. Jochem worstelt met een midlifecrisis en Nathan voelt nergens passie omdat hij vooral zijn vader wil pleasen. Chris, een succesvolle veertiger ziet de ene na de andere intieme relatie stranden. Door al die verschillende protretten is de kans dat je als lezer iets herkent behoorlijk groot. De zorgen die Van Fenema aanhaalt vind je wellicht in iedere straat, of zoals er op de achterflap staat:

De patiënten die de revue passeren zijn fictief maar gebaseerd op een groot aantal praktijkgevallen van mensen zoals jij en ik, die het eigenlijk best redelijk voor elkaar hebben, maar toch niet gelukkig zijn.

citaat uit Esther van Fenema, ‘Waarom kan ik niet gewoon gelukkig zijn?‘, Prometheus 2020

Hoe werkt zo’n therapeut?

Er zijn tal van therapeuten en ook tal van therapiewijzes. Van Fenema is duidelijk over haar werk en haar boek:

Er zijn allerlei soorten praattherapie, maar ik voel me het best thuis in de psychoanlytische psychotherapie. (…)

citaat uit Esther van Fenema, ‘Waarom kan ik niet gewoon gelukkig zijn?‘, Prometheus 2020

In het laatste hoofdstuk geeft van Fenema je een kijk in haar manier van werken. Ze gaat daarbij heel praktisch te werk. Zo vertelt ze hoe een eerste gesprek kan verlopen, al naargelang de eerste indruk die ze krijgt van de klant. Het begint met het leggen van een basis van vertrouwen.

Als mensen echt willen veranderen, is het van belang dat ze een sterke lijdensdruk ervaren door hun problemen, zodat ze er echt iets willen aan doen. Daarnaast is voldoende lef ook noodzakelijk, we vinden veranderen namelijk griezelig. Het doorbreken van oude patronen – ook al veroorzaken ze problemen en zijn ze onaangenaam – roept meestal zo veel spanning op dat mensen het soms liever zo maar laten. Niet iedereen is dan ook geschikt om in therapie te gaan. Vooral als die therapie een meer ‘analytische’ vorm heeft, waarbij je wordt gestimuleerd om terug te kijken en je twijfel en verwarring over de fundamenten van je bestaan moet kunnen verdragen’.

citaat uit Esther van Fenema, ‘Waarom kan ik niet gewoon gelukkig zijn?‘, Prometheus 2020

Maar niet alle therapie hoeft analystisch te zijn of zo diepgaand. Van Fenema verwijst bijvoorbeeld naar de cognitieve gedragstherapie, die meer aan de oppervlakte blijft.

Voor wie is dit boek?

Voor iedereen die interesse heeft over hoe het er kan aan toegaan in de spreekkamer van de psychiater of therapeut. De ondertitel van dit boek is dan ook ‘Meekijken in de spreekkamer van de psychiater’. Er is uiteraard een verschil tussen een psychiater (arts) en een psycholoog, maar voor die boek denk ik dat het weinig uitmaakt. Het gaat hier immers om een psychiater die aan psychotherapie doet.

Dit boek doet denken aan een ander boek dat hier onlangs besproken werd: Misschien moet je eens met iemand praten van Lori Gottlieb. Beide boeken zijn vrij gelijkaardig in opzet en vullen elkaar aan. Het grote verschil is echter dat van Gottlieb vanuit een Amerikaanse (VS) cultuur spreekt en dat is toch nog iets anders dan onze Lage Landen. Zo vind ik de personages van van Fenema herkenbaarder dan die van Gottlieb. Verder werkt van Fenema vanuit psychoanalyse en ook dat geeft haar werken een eigen kleur.

Praktisch

Ester van Fenema, Waarom kan ik niet gewoon gelukkig zijn? is een uitgave van Prometheus (2020) en telt 160 blz. Het is te koop bij o.a. Bol.com voor € 15,00 (paperback).

Mag ik echter even je aandacht vragen voor je lokale boekhandelaar? Hij deelt graag zijn liefde voor boeken met je en voorziet je van raad en daad!