Westvlaamse spreekwoorden

Westvlaamse spreekwoorden en wijsheden

Ik weet niet hoe het zit met andere dialecten, maar ik ben opgevoed met tal van westvlaamse uitdrukkingen. Mijn ouders debiteerden ze als waren het wijsheden uit de bijbel. De meeste ben ik tot mijn grote spijt vergeten en ik moet al bij mijn zus – die nog in West-Vlaanderen woont – ten rade gaan om er sommige nog te herinneren.

Wie zijn neuze schendt, schendt zijn gezicht

was er eentje dat ik veel hoorde. Ik hoorde het volwassenen onder elkaar gebruiken toen ze het over familie hadden en het werd mij snel duidelijk dat het ging om iets dat niet mocht. Het betekent blijkbaar zoiets als wanneer je slecht spreekt over je familie, dat ook iets zegt over jezelf.

De mooiste en wijste uit mijn kindergeheugen

De bone groeit naar de perse

Ook deze wijsheid werd dikwijs gedebiteerd ten ouderlijke huize Kaat. Het werd met mildheid gezegd en het betekent dat twee mensen in een relatie naar elkaar toegroeien en veranderen.
Ik vind dat een geweldige omdat ik het ook zie in mijn relatie met mijn echtgenootje. Ik word een beetje hem, hij een beetje mij. Als adolescent zou ik dat vreselijk gevonden hebben, mijn dagboek staat vol voornemens ten voordele van “volledige autonomie” en ik gebruikte zelfs slogans als ‘oorlog aan de symbiotische relatie !’.  Het zijn idealen die alleen uit een postpuberale pen kunnen komen.

Ze kunn nog toape nog verscheen

Dat werd vaak over mijn broers gezegd die dikwijls met elkaar overhoop lagen maar elkaar toch altijd opzochten. Ik denk dat U2 daar een versie van heeft !

Vergeten Westvlaamse spreekwoorden en uitdrukkingen

Na een half leven wonen in Vlaams-Brabant, alwaar ik weinig dialect hoor, zijn al die Westvlaamse spreekwoorden wat in de vergetelheid geraakt. Het dialect ken ik nog en ik kan er onder Westvlamingen ook met hart en ziel van genieten. Als ik Flip Kowlier hoor, glimlach ik, en ‘Min Moaten’ mogen ze gerust op mijn begrafenis spelen.
Gelukkig kreeg ik onlangs van het lief een boekje met tal van Westvlaamse uitdrukkingen zodat ik toch niet geheel vervreemd raak van mijn wortels. Dit zijn volgens mij de mooiste uitdrukkingen. Nu ik ze allemaal lees, merk ik wel dat ze niet allemaal even vriendelijk zijn.

• Je vrijt dat z’n himde wikkelt
  wat het boekje zeer zedig vertaalt als ‘hij heeft serieus kennis’. Of ben ik de enige die zo beeldrijk vertaalt ?
• j’ eit bouwgrond te kope
  wordt gezegd van iemand die kaal is
• Moeste ‘k zok ’n aongezichte ein, ‘k leerde min gat klappn
  over iemand met een lelijk gezicht
• Teure moar deure
  Die heb ik talloze keren gehoord thuis. Het is zoiets als ‘kom maar binnen’. Alleen voor mensen die je goed kent.
• ’t Ei uit z’n gat vroagn
  Ook nog in mijn herinnering : iemand uitluisteren.
• Houdt j’an ’t ges
  Hou vol ! (ges = gras)
• ’t een besant niet
  Het is niet erg, het geeft niet
• j’ is in z’n gat gepekt (veel gehoord thuis !)
  Hij voelt zich aangevallen
• Tweis in de zak zittn
  tegendraads zijn
• tootn trekken (en ook ’n een tootentrekker)
  Vals gezicht opzetten, huichelen
• Ze zoen ne frank in twee bittn
  Heel erg zuinig zijn

Ik denk dat ik nu en dan eens in het boekje zal bladeren, want soms doet het mij glimlachen, soms is het gewoon oude wijsheid die best niet vergeten wordt. Ik kan mij moeilijk voorstellen dat alleen West-Vlaanderen zo’n uitdrukkingen heeft. Misschien bestaan er allerlei variaties van in andere dialecten.

Het zou best boeiend zijn om dat te vergelijken ! Mocht je nog twijfelen of Westvlaams een wereldtaal is of niet, klik dat gewoon naar deze link van DeRedactie.

In ’t plat West-Vlams gezeid en gezwegen, verzameld door Johan  Vergote, Uitgeverij Bibliodroom, € 9,95 o.a. verkrijgbaar in Standaard Boekhandel.