Gelezen: Zout van de zee – Ruta Sepetijs

“Zout van de Zee” nu al beste boek van 2018

We zijn februari nog niet uit en ik vrees ervoor het best boek van dit jaar al te hebben gelezen. “Zout van de zee”, of ‘Salt to the Sea’ is zo’n boek waarvan je hoopt dat het simpelweg nooit eindigt. De personages worden familie, vrienden, zelfs een beetje eigen vlees en bloed.

“Zout van de zee” vertelt het verhaal van een groepje vluchtelingen tijdens Wereldoorlog II. Ze zitten geklemd tussen de wrede praktijken van Russische soldaten die van het westen komen en het Duitse leger dat hen niet als volle Germanen ziet. De personages ontmoeten elkaar toevallig en vluchten allemaal richting Baltische Zee richting een voormalig cruiseschip Wilhelm Gustloff  dat hen in veiligheid moet brengen, in de hoop dat ze hun etnische afkomst kunnen verhullen en als ‘juiste mens’ aan boord kunnen.

Wisselend perspectief

Elk van deze vluchtelingen draagt een eigen verhaal. Soms wreed, soms vertederend. Als lezer wandel je de tocht mee richting noord-westen, iedere keer vanuit een ander perspectief. Dan wordt het verhaal verteld door de 15 jarige (Poolse)  Emilia, dan weer door de Pruisische Florian, om weer te wisselen met de Litouwse Joana. Een oude schoenmaker trekt met hen mee. Hij draagt zorg voor Klaus, een kind dat moederziel alleen op de weg was. Ruta Sepetys brengt het in “zout van de zee” zo realistisch  dat je hen allemaal in je hart sluit.

Met Alfred gunt ‘Zout in de zee’ ons een blik in het hoofd van een idealistische jonge Duitser die helemaal opgezogen wordt door de nazi-ideologie. Ook hij trekt – zij het via andere wegen – richting de Wilhelm Gustloff. Hij zal er als Duits matroos werken in dienst van de oorlog. Hij neemt zichzelf en zijn taak bijzonder ernstig: de ideologie van Hitler ziet hij als de ideale samenleving.

Dat maakt Alfred niet sympathiek bij de lezer, maar het geeft wel een beeld hoe jonge mensen in de ban van deze heilloze ideologie konden komen.

Op vlucht in barre omstandigheden

Met duizenden zijn ze, in barre omstandigheden van ijs en koude en gebrek aan eten. Op zoek naar onderdak en altijd alert op de aanwezigheid van Duitse of Russische soldaten. Florian zou zich immers moeten verantwoorden waarop hij als jongeling niet bij het leger is. Is hij een deserteur ? Is hij wel trouw aan Hitler ? Wat zit er in die rugzak die hij angstvallig bij houdt ? Polen staan op de lijst van ‘ongewenst’ en ‘minderwaardig’, dus ook het leven van de zwangere Emilia is in gevaar. Van wie is ze trouwens zwanger ?

Gebaseerd op historische feiten

Deze lange tocht van duizenden vluchtelingen richting vluchtboten als de Wilhelm Gustloff is echt gebeurd. De Wilhelm Gustloff was echter geen succes. Een Russische duikboot torpedeerde het schip waardoor de meeste burgers de verdrinkingsdood werden ingejaagd, een noodlot dat ook sommige van de personages zal treffen.

Drie jaar heeft Rupa Sepetys erover gedaan om alle research bij elkaar te krijgen. Dit vele werk en onderzoek werd beloond met een prachtig boek.

Als je dus maar één boek leest dit jaar, laat het dan “Zout van de zee” zijn, je zal niet teleurgesteld zijn !

Praktisch:

Ruta Sepetys, Zout van de zee, 240 bladzijden, uitgegeven bij Luitingh-Sijthoff;  maart 2016
te koop bij o.a. Bol.com voor € 18,99 euro,
als E-book voor € 9,99